Is toerisme over?

Overtourism is een nieuwe kreet die men heeft gelanceerd. Het suggereert dat er teveel toerisme is, maar misschien ook dat toerisme over, voorbij is. Onder de term ‘Overtourism’ werd door UNWTO gedurende de World Travel Market vorige maand in Londen internationaal ministersoverleg gevoerd om te kijken waar en hoe toerisme beter beheersbaar gehouden kan worden dan wel overvolle bezoekersstromen kunnen worden voorkomen. De citymarketingorganisatie van Kopenhagen gaf onder de titel ‘The King is Dead’ eerder dit jaar aan dat het toerisme in zijn huidige vorm voorbij is. Paul Peeters, onderzoeker bij NHTV, promoveerde onlangs op de relatie tussen luchtvervuiling en toerisme. Hij is fervent voorstander van het fors terugdringen van het aantal toeristische vluchten. Tijdens de recente presentatie van het Trendrapport toerisme, recreatie en vrijetijd in Den Haag werd echter door diverse presentatoren enthousiast gesproken over groei en zelfs verdubbeling van buitenlandse bezoekers. Gemeenten omarmen toerisme en nemen het op als welvaartskatalysator in hun beleid. Ook UNWTO voorspelt groei wereldwijd.

Ook trekt de bevolking wereldwijd, onder meer in Europa naar de steden om er te wonen en te werken. De Deense urban planner Anne Skovbro gaf een paar jaar geleden al aan dat deze opmars niet alleen te linken is aan werkgelegenheid. "We are now urban species”, stelt zij, en de veranderde behoeften van mensen zijn hier de basis voor. Aantrekkelijker steden met meer faciliteiten zullen bewoners en bezoekers blijven trekken. Provincies en regio’s ontvolken wereldwijd. Daarmee wordt ook het toeristische bezoek meegezogen, want voorzieningen minimaliseren. Het beeld van de spookdorpen in Spanje en Frankrijk doemen op voor heel Europa. Natuurgebieden worden ondertussen net als steden beschermd tegen bedreigende bezoekersstromen, De Veluwe is weer voor de zwijnen. Is toerisme hier over?

Een spagaat tussen twee bewegingen. Er is een competitie ontstaan tussen verschillende sectoren, waar het volwassen geworden toerisme in moet deelnemen. Of ben ik te negatief? "Is overtourism really a problem in most places, or for a handful of crowded cities?”, zoals een van de deelnemers tijdens de European Tourism Day eind november over de toekomst van toerisme in Europa stelt? Tim Fairhurst (ETOA) stelt tijdens dezelfde dag in Brussel dat toerisme alleen op holistische wijze kan worden gemanaged, waarbij de lokale competenties van ale partijen een rol spelen. Collega Michel de Blust (ECTAA) geeft aan dat ‘overtourism’ eigenlijk ‘unmanaged tourism’ is.

Het Centraal Planbureau rekent in Nederland scenario’s door. Misschien zou de ontwikkeling van het toerisme daar ook eens bij betrokken moeten worden. Zijn de gepresenteerde groeicijfers haalbaar en tegen welke prijs? Met voors en tegens. Kopenhagen gaat in de komende jaren primair uit van haalbaarheid en capaciteit en past daar haar strategie op aan. Hoe gaan wij hier mee om? Kunnen wij gezamenlijk zinnige keuzes maken en de daarbij behorende acties uitvoeren? Of moeten we wachten op de volgende innovatiegolf, die zich in de seksindustrie al aankondigt volgens De Volkskrant: kunstmatige intelligentie die beelden completeren met gevoel en beleving. Dan hoef je niet meer op pad… en toerisme is over