Waardevol toerisme vraagt om regie van de overheid

Het florerende toerisme in de voormalige Oostelijke Mijnstreek -tegenwoordig Parkstad Limburg- bewijst dat een actieve rol van de overheid leidt tot toeristisch succes. Een passieve houding daarentegen leidt tot neergang en/of over-toerisme. De trieste voorbeelden van over-toerisme en verval vullen tegenwoordig de headlines. Over succesvolle voorbeelden lezen we weinig. Daarom op deze plaats aandacht voor de Stadsregio Parkstad Limburg, een samenwerking van de gemeenten Heerlen, Kerkrade, Landgraaf, Brunssum, Beekdaelen, Voerendaal en Simpelveld.

De Stadsregio Parkstad Limburg en de zeven gemeenten in dit gebied namen een kwart eeuw geleden zowel in woord als in daad de regie over het toerisme. Op het innovatieve plan Park Gravenrode volgden investeringen in attracties, infrastructuur, natuur, cultuur en leefbaarheid. De destijds nagenoeg afwezige toeristische sector in "de lelijkste streek van Nederland” groeide vervolgens van vrijwel nul euro omzet in 1998 naar één derde van de totale toeristische bestedingen in Zuid-Limburg anno heden.

De transitie van een voormalige grauwe mijnstreek naar een groene toeristische bestemming leverde Parkstad Limburg in 2016 de WTTC Tourism for Tomorrow Award op. In die jaren de Oscar van het toerisme. De jury was onder de indruk van de onorthodoxe wijze waarop dit getormenteerde gebied erin was geslaagd om de kanteling van zwart naar groen te realiseren, met nationale recreatie-iconen en een brutale mix van city beatification, natuurherstel, cultuurontwikkeling. Parkstad speelde dit klaar door enthousiaste bestuurders die in 1995 samen met vele inwoners en stakeholders een ambitieuze visie opstelden en daar vervolgens een kwart eeuw aan vasthielden. Even los van bijstellingen volgend op stuwende ontwikkelingen in de samenleving.

En inmiddels zit Parkstad in de volgende fase van zijn toeristische ontwikkeling. Ook nu nog houden de overheden en de Stadsregio Parkstad de regie en presenteerden recent samen met Visit Zuid-Limburg het nieuwe programma Dit is Parkstad!. Via dit plan wordt de verbinding gezocht met de boeiende 2000 jaar oude geschiedenis van Parkstad. Om de focus te verbreden van de dagattracties naar de (nieuwe) parkachtige natuur en het eeuwenoude culturele erfgoed van de regio is er bijvoorbeeld samen met inwoners en deskundigen een verdiepend narratief uitgewerkt. Dit is gebaseerd op de vijf dominante tijdperken van Parkstad: het Romeins verleden, de ridders & rovers (middeleeuwen tot zeventiende eeuw), de mijnbouwjaren, de transitiejaren (sloop mijnindustrie) en het nieuwe elan (de huidige tijd met de culturele lente).Deze tijdperken komen inmiddels terug in campagnes, routes, evenementen, uitingen van ondernemers, et cetera. Daarnaast wordt op dit moment de Parkstadroute aangelegd. Deze fietsroute met wandelpad is de ketting die de vele toeristische en culturele parels aan elkaar rijgt en verbindt met het Heuvelland, de regio Aken (Vennbahn), Wallonië, de Beekdaelenroute, de Westelijke Mijnstreek en Belgisch Limburg (Kolenspoor).

De actieve houding van Parkstad staat in schril contrast tot de coalitieakkoorden waarin nauwelijks aandacht is voor het toerisme en ‘de boel de boel wordt gelaten’. Dit niks doen is een gevaar voor (de leefbaarheid) in menige stad of streek. Immers, het toerisme is een zichzelf vernietigende industrie als er geen sturing op is. De massa volgt de massa en talloze (toegestroomde) toeristische ondernemers zijn korte-termijn-denkers en rupsjes-nooit-genoeg. Overheden die niks doen, zien zich binnen afzienbare termijn geconfronteerd met inwoners die de straat opgaan om tegen het toerisme te protesteren. Met reputatieschade, chaos en neergang als volgende fase…

Ook de Raad voor de Leefomgeving en Infrastructuur propageert een krachtige en doortastende overheid op het toeristisch toneel. Onder het motto ‘Waardevol Toerisme’ stelde de RLI in 2019 een advies op met handige tools.