Gij zult innoveren
Uw ideale schoonzoon of dochter? Dat is vast een hotelmanager, restauranteigenaar of ondernemer in de gastvrijheid. Deze leiders zijn kampioenen in het runnen van hun organisaties. Maar op het gebied van creativiteit schieten ze hopeloos tekort. Operatie versus innovatie: in de horeca is het verschil vaak dag en nacht.
En toch is het juist innovatie waar alle belanghebbenden, zowel binnen als buiten de horeca, zo’n baat bij hebben. Ik ontmoet ze regelmatig, de zelfbenoemde innovatiegoeroes. Je zou verwachten dat ze Champions League spelen, maar hun ‘innovatieve’ ideeën gaan zelden verder dan het verdiepen van bestaande aandeelhouder-gedreven concepten en vaatwassers die uw vieze bordje 13 seconden sneller spoelen.
Horeca innovatie zou het tegenovergestelde moeten zijn. Het moet creatief zijn, gericht op de lange termijn, met oog voor de bredere omgeving. Wat als we bijvoorbeeld het horecapersoneel ondersteunen bij het maken van levenskeuzes? Daarmee helpen we de burn-out generatie. Of als we bewoners uit de omgeving laten meedelen in de waarde die een hotel creëert? Daarmee sla je economische roofbouw pas echt om de oren.
Een eerste oorzaak van holle innovatie is een misplaatst begrip van creativiteit. Een deel van de horecaleiders ziet dit als een vaardigheid voor conceptontwikkelaars, marketeers en kunstenaars. Zij niet, zij runnen de tent. Als het nodig is, huren ze wel een ‘crea-bea’ in. Creativiteit wordt zo een soort hamertje-tik: een paar creatieve klappen hier en daar, en hoppa, we hebben weer een fris concept of geliktere strategie. Vroom & Dreesman deden dat ook, u kent hun vaarwel.
Ten tweede zijn er leiders die wel begrijpen dat creativiteit door de hele organisatie moet stromen, maar weten dit niet te faciliteren. Op een willekeurige vrijdagmiddag luiden zij de innovatiegong: "Zo jongens, vanmiddag gaan we innoveren! Lekker brainstormen en om 16.00 uur kijken we welke ideeën haalbaar zijn.” U proeft mijn bescheiden cynisme, ik ben te vaak getuige geweest van dit tafereel. Oh, en innovatie moet wel ‘leuk’ zijn, dus het eindigt standaard met een borrel. Een audit van KPG eindigt toch ook niet elke dag met bier en bitterballen?
Daarna wordt het personeel drie uur lang opgesloten in een zielloze vergaderruimte, met anderhalf raam en een systeemplafond. Er zijn post-its en gekleurde pennen voor de ‘gekkigheid’. "En nu lekker out-of-the-box denken, jongens.”
Creativiteit begint en eindigt niet in een vergaderruimte. Neurologisch onderzoek wijst voorzichtig uit dat creativiteit correleert met het ‘default-mode network’, een deel van het brein dat actief is in rust. Echte creativiteit ontstaat dus pas op de fiets of onder de douche, te laat voor die confetti-brainstorm dus. Daarbij levert creativiteit niet meteen iets op; het is pijnlijk lang divergeren en convergeren. Fouten maken dus.
Fouten maken kan alleen in vrijheid, binnen de strakke kaders en geruststelling van een leidende visie. Maar in ons platgeorganiseerde, doe-lekker-zelf-normaal landje, word je daar niet populair mee.
Toch was Neerlands trots, wijlen Johan Cruijff, het type geliefde en gehate leider die een hele organisatie creatief aan de praat kreeg, juist door iedereen tegen de haren in te strijken met een strakke visie. Stelselmatig was hij het met iedereen oneens, alleen om hen uit te dagen zijn filosofie te volgen en de creatieve vrijheid daarin te herkennen. Harvard-professor Linda Hill zou het volmondig eens zijn met ‘s lands nummer 14. Volgens haar is een van de belangrijkste paradoxen voor innovatieleiders het vinden van de balans tussen het ondersteunen en tegelijkertijd uitdagen van teams.
"Ik ben overal tegen. Tot ik een besluit neem, dan ben ik ervoor. Lijkt me logisch,” aldus Hendrik Johannes Cruijff. Ik hoop dat u het hartgrondig met JC en ondergetekende oneens bent.
