Workshop Toerisme- & Vrijetijdscongres: De te verleidelijke stad
Hoe ga je als bewoner, bedrijf of bezoeker om met een stad die te verleidelijk is? Die vraag stond centraal bij de workshop van Roos Gerritsma en Jacques Vork van Hogeschool Inholland. Zij hebben zichzelf tot taak gesteld te onderzoeken hoe in Amsterdam die balans kan worden hersteld.
Dat Amsterdam ‘in de problemen’ zit is niet zo bijzonder. Waar bijvoorbeeld in Zoetermeer wonen, in Rotterdam werken en in Valkenburg bezoeken dominant is, heeft Amsterdam een grote aantrekkingskracht op zowel mensen die er willen wonen, werken of de stad willen bezoeken.
De vooruitzichten voor steden als Amsterdam zijn dat het alleen maar drukker gaat worden. De wereldbevolking groeit sterker in steden dan op het platteland en ook het bezoek aan steden groeit sterk. Alhoewel Amsterdam ‘pas’ op de zevende plek (bron: Tourmis, ECM, Eurostat, Roland Berger) in de Europese ranglijst van populairste toeristensteden staat, is de stad koploper als we dat relateren aan het aantal inwoners. Dan staat Amsterdam fier bovenaan met 13 overnachtingen van bezoekers per inwoner. In Amsterdam groeit het aantal bezoekers ook nog eens sterk, ten opzichte van 2010 met 24%.
Figuur 1: Aantal overnachtingen per inwoner, 2010
Vormen van overlast
Vork en Gerritsma willen de discussie structureren en objectiveren. Daarvoor brachten ze eerst de vormen van overlast in kaart. Het gaat dan bijvoorbeeld om lawaai van uitgaanspubliek, de bierfiets en rolkoffers, congestie van voetgangers, fietsen, scooters, auto’s, bussen en boten, aanstootgevend gedrag, drugs- en drankgebruik en diefstal. Een grote rol in de overlast spelen de sociale platformen waar particulieren een kamer of woning aan toeristen kunnen verhuren. Daarmee is de overlast de woonwijken binnengedrongen. Het feit dat huisjesmelkers 365 dagen per jaar appartementen aan toeristen verhuren verergert deze ontwikkeling alleen maar. Handhaving van deze illegale verhuur is erg lastig maar moet topprioriteit van de stad zijn en blijven.
Discussie zwelt aan
Als gevolg van deze ontwikkelingen staat de veiligheid onder druk, is er een disbalans tussen bewoners, bedrijven en bezoekers, stijgen de huizenprijzen en ontstaat er een monocultuur. Pretpark Amsterdam is het schrikbeeld voor veel binnenstad bewoners. Het gevolg is dat het protest in de stad aanzwelt met het Parool in de voorhoede waar verontruste binnenstadbewoners een platform hebben gevonden. Vraag is natuurlijk ook of we hier te maken hebben met ‘professionele’ klagers die het vuurtje steeds aanwakkeren of een probleem dat breed wordt gedragen.
Geen exclusief Amsterdams probleem
Toch is een disbalans tussen bewoners, bedrijven en bezoekers geen exclusief Amsterdams probleem. Veel (middelgrote) Europese steden worstelen met deze problematiek. Zo is in sommige wijken van Berlijn het probleem geëscaleerd met als gevolg graffiti met ‘Tourist go Home’ en bewoners die met t-shirts met dezelfde tekst dragen. Opvallend in Berlijn is evenwel dat in wijken waar de problematiek snel is aangepakt de escalatie achterwege is gebleven. Het spreekwoord ‘zachte heelmeesters maken stinkende wonden’ doet hier schijnbaar opgeld.
Vork en Gerritsma concluderen dat het hier een complex probleem betreft dat niet makkelijk is op te lossen. De bierfiets verbieden is geen oplossing, maar symptoombestrijding. Gevolg is wel dat citymarketingorganisaties in een spagaat zitten en de discussie polariseert.
Kijken naar Berlijn
Natuurlijk was er ook hoop in de bijdrage van Vork en Gerritsma. Hogeschool Inholland is gestart met het in kaart brengen van de problemen van Amsterdam om zodoende een bijdrage aan de oplossingen te geven. In de voorbereiding van dit onderzoek hebben Vork en Gerritsma gekeken hoe ze in andere Europese steden met de balans omgaan. Dat viel nog niet mee. Het verst zijn de in Berlijn waar het project’ Berlin Lokal.Leben’ langzaam maar zeker zijn vruchten begint af te werpen. Daar hebben ze zich vooral geconcentreerd op lawaai en ordeverstoring van het uitgaanspubliek in de nacht. Maatregelen zijn onder meer patrouilleren door vrijwilligers en politie en het publiek aanspreken op grensoverschrijdend gedrag. Ook worden daar speciaal getrainde pantomimespelers ingezet om op een ludieke manier tot gedragsverandering aan te zetten. Op pamfletten en posters worden de gedragsregels uitgelegd en plattegronden moet toeristen duidelijk worden gemaakt waar de uitgaansgebieden zich bevinden. In Berlijn is meten, weten en daarom hangen in de stad Db-meters die objectief de overlast meten en worden de effecten van de maatregelen gemonitord. Een nachtburgemeester complementeert als ambassadeur tussen toeristen publiek de maatregelen.
Figuur 2: Oplossingen van Berlin Lokal.Leben
Een eerste inventarisatie van Vork en Gerritsma leverde een al een mooi lijstje van maatregelen en keuzes op:
- Kies voor spreiding of juist concentratie van bezoekers
- Leg functies vast en bepaal een zonering
- Spreek een maximaal aantal bezoekers
- Sluit buitenactiviteiten na een bepaalde tijd
- Maximeer het aantal hotels en particuliere overnachtingsmogelijkheden
- Pas de verkeersinfrastructuur uit en separeer de diverse bezoekersstromen
- Stuur bezoekersstromen met behulp van apps
- Stuur met prijsstelling, belasting of incentives
- Kies voor een type toerist of niet
Van drukteproblematiek naar groeimanagement
Beste tip van Vork en Gerristma was wel dat we de drukteproblematiek van Amsterdam moeten ombouwen naar groeimanagement. Erkenning van het probleem en een multidisciplinaire aanpak moeten daarbij leidend zijn. Inholland wil daaraan een bijdrage leveren door onderzoek onder bezoekers en bewoners naar de overlast. Samen met de Hogeschool van Amsterdam wordt in het Event Lab een methode ontwikkeld om de beleving van drukte onder bewoners en bezoeker te meten. Inholland heeft een start gemaakt en wil dit verder uitwerken en ontwikkelen. Geïnteresseerden worden van harte uitgenodigd om zich aan te sluiten.
Neem daarvoor contact op met Jacques Vork, associate lector city marketing & leisure management. E: jacques.vork@inholland.nl