Gastvrijheidssector zoekt weg uit de crisis

Trendrapport toerisme, recreatie en vrije tijd 2013 verschenen

Kim de Bruijn (NRIT Media) overhandigt Trendrapport aan Wicher Meijer (CELTH)

Hoewel de verwachtingen vooraf niet bepaald rooskleurig waren, was 2012 nog een vrij goed jaar voor de Nederlandse gastvrijheidssector. Zo gingen Nederlanders iets vaker op vakantie dan een jaar eerder, werd een recordaantal buitenlandse toeristen ontvangen en toonden ook sectoren als de horeca en attractiepunten zich positief. Het wereldtoerisme ontwikkelt zich over het algemeen gunstiger dan de economie als geheel. Voor het jaar 2013 zijn de vooruitzichten en verwachtingen echter minder positief. En deze keer wijzen alle voortekenen er op dat de voorspellingen bewaarheid zullen worden. Cijfers over de eerste jaarhelft tonen een krimpende vakantiemarkt. Het algehele negatieve sentiment van de Nederlander wordt tevens bevestigd door een afname van het aantal vakantieplannen. Bovendien is de crisis inmiddels het persoonlijke leven van de Nederlander binnengedrongen. Een meerderheid van de Nederlanders bevindt zich al in de laatste fase van bezuinigingsstrategieën en gaat nu als eerste besparen op zaken als vakantie en etentjes. Om de crisis te overleven is een ware cultuuromslag nodig en moet de sector zich opnieuw uitvinden. Er lijkt in algemene zin al een omslag plaats te vinden naar een meer sociale netwerksamenleving waar consumenten geholpen door de technische mogelijkheden elkaar opzoeken en zonder bedrijven of instanties zelf hun zaken regelen. De gastvrijheidssector kiest daarnaast voor een topsectorbenadering om haar veerkracht te tonen en innovatie te stimuleren. Dat blijkt uit het 32^e Trendrapport toerisme, recreatie en vrije tijd van NRIT Media, het Centre of Expertise Leisure, Tourism & Hospitality (CELTH) en NBTC Holland Marketing, dat vandaag is verschenen.

2012 aan de oppervlakte een goed jaar

Wellicht tegen de verwachting in groeide de Nederlandse vakantiemarkt in 2012 nog met ruim 1 procent tot 36,7 miljoen vakanties. Men bleef echter gemiddeld iets dichterbij huis, ging korter op vakantie en ook de reissom was lager. De eerste kaasschaafbezuinigingen werden zichtbaar hoewel het belang van vakantie nog te groot was om thuis te blijven. In navolging van het wereldwijde toerisme deed het inkomend toerisme naar Nederland het beduidend beter. Nederland mocht in 2012 een recordaantal van 11,7 miljoen buitenlandse gasten ontvangen die 27,9 miljoen overnachtingen in ons land doorbrachten. Vooral de hotel- en bungalowsector profiteerden daarvan. Ook in de horecasector was volumegroei zichtbaar, met name voor de hotels, maar ook voor restaurants dankzij het feit dat de prijzen laag werden gehouden. Andere deelsectoren, zoals de attractiepunten, toonden zich positief door toenemende bezoekaantallen. Tegelijkertijd wordt zichtbaar dat de consument de hand op de knip houdt. Korting- en veilingsites trekken meer belangstellenden dan ooit.

De echte klappen gaan nu vallen

2013 lijkt het jaar te worden waarin de klappen echt gaan vallen. Zo brachten Nederlanders in de eerste jaarhelft van 2013 (de onderzoeksperiode loopt van oktober 2012 tot en met maart 2013) 6 procent minder vakanties door dan in dezelfde periode een jaar eerder. Vooral binnenlandse vakanties zaten in de min (-8%). Inmiddels raakt de crisis meer mensen persoonlijk (baanverlies, effect van bezuinigingen) en vinden Nederlanders het overslaan van een vakantie minder erg dan voorheen. Dat negatieve sentiment wordt bevestigd door de afname van vakantieplannen die men in april van dit jaar had. Ook lopen de boekingen beduidend achter op die van vorig jaar. Lichtpuntje voor het binnenlands toerisme is wellicht de uitzonderlijk mooie zomer, maar dat zal pas later uit de definitieve cijfers moeten blijken.

Rekening houden met trends

Wat is nu de weg uit de crisis? Duidelijk is wel dat niet alleen de economische situatie maar ook zaken als de toenemende zorgvraag door vergrijzing vragen om een ware transformatie van de samenleving. Diverse signalen wijzen al op een socialere samenleving waar men meer eigen verantwoordelijkheid voor zichzelf en anderen draagt. Er zijn enkele consumententrends waar we de komende tijd rekening mee moeten houden:

•	De vrije tijd zal verder onder druk komen te staan door de veranderende samenleving;
•	sociale innovatie is een antwoord op diverse maatschappelijke vraagstukken, ook in de gastvrijheidssector;
•	consumenten worden zelfredzamer en ondernemender. Ze willen actief meebeslissen of zelfs actief investeren;
•	de behoefte aan een duurzame samenleving groeit;
•	welzijn wint aan belang ten opzichte van welvaart. Gebruik/toegang wordt dan ook belangrijker dan bezit;
•	consumenten zijn gewend dat alles 24 uur per dag met een muisklik binnen handbereik ligt: IWIN (I Want It Now);
•	social travelling is in opkomst: je als een autochtoon voelen en bewegen op je vakantieadres.

Klik hier voor een toelichting op de zeven consumententrends.

Topsectorenaanpak

De gastvrijheidssector staat duidelijk voor grote uitdagingen. Ook de behoefte aan kennis over wat er gebeurt binnen dit domein neemt toe. De gastvrijheidseconomie is in de ogen van de Rijksoverheid geen officiële topsector maar wordt al wel steeds vaker als zodanig behandeld. Dat blijkt ook uit het Center of Expertise dat de sector heeft toegekend gekregen. Doel van deze topsectorbenadering is het versterken van de concurrentiepositie van het Nederlandse bedrijfsleven, gegeven de economische kansen en maatschappelijke uitdagingen. Centraal staat samenwerking binnen de ‘gouden driehoek’ van bedrijven, overheden en kennisinstellingen. De innovatie moet worden bevorderd door een sectorale aanpak, vraagsturing vanuit het bedrijfsleven, minder specifieke subsidies, meer generieke lastenverlichting en meer ruimte voor ondernemers.

Bestelinformatie

Het Trendrapport toerisme, recreatie en vrije tijd 2013 is voor € 137,50 te bestellen op de site van NRIT Media, www.nritmedia.nl