Cities in Transition, verslag workshop Social Innovation
Eind maart organiseerde NHTV in samenwerking met CELTH het congres ‘Cities in Transition’. De opleiding wil middels kennisdeling en -verbinding nieuwe creatieve oplossingen vinden voor toekomstige stedelijke ontwikkelingen. NHTV is actief in toerisme, vrije tijd, evenementen, hospitality, games, media, stedenbouw en verkeer en wil die disciplines inzetten voor de steden van de toekomst. Een keur aan internationale sprekers vulde het plenaire gedeelte van de eerste dag van het congres dat door zo’n 200 experts uit binnen en buitenland werd bezocht.
De tweede dag splitste het gezelschap op in diverse parallelsessies. In dit artikel de highlights van de sessie Social innovation waar diverse initiatieven rond burgerparticipatie werden toegelicht.
Diane Nijs, NHTV: Collectieven komen tot betere oplossingen dan individuen
Diane Nijs, lector Imagineering van NHTV mocht de aftrap geven. Volgens Nijs is het onderwerp dat we hier behandelen cruciaal voor de toekomst van de wereld. "Steden groeien sneller dan ooit, het leven is sneller dan ooit en meer complex.” We leven in de optiek van Nijs in een fully connected society. Daardoor wordt de wereld steeds minder voorspelbaar maar wel meer maakbaar. Er zijn in een complexe maatschappij, waar alles met alles is verbonden, geen goede of foute antwoorden meer. Dat komt met uitdagingen én kansen: "Sociale innovatie gaat om het wijzigen van regels, relaties en verantwoordelijkheden.” Nijs citeerde transitieprofessor Jan Rotmans die stelt dat drie van de vijf grote bedrijven het in de toekomst niet gaat redden. "We moeten sneller, flexibeler op ontwikkelingen reageren.” Het antwoord ligt volgens Nijs in collectieve creativiteit. "Vroeger dacht één persoon voor duizenden.” Nu denkt iedereen voor zichzelf en moeten we volgens Nijs die collectieve intelligentie mobiliseren. "Collectieven komen vaker tot betere oplossingen dan individuen. Steden faciliteren die interactie en daardoor krijgen we betere steden.”
Selçuk Akinci, gemeente Breda: Je nek uitsteken en de kennis van de massa benutten
Na dit korte theoretische kader was het woord aan de mensen van de praktijk. Zij die social innovation in het veld mogen toepassen. Als eerste betrad wethouder de Bredase Selçuk Akinci in spijkerbroek en sneakers het podium. Volgens hem werkt het systeem van een gekozen stadsbestuur dat elke vier jaar plannen maakt, al sinds de jaren zestig niet meer. "Ondanks de inspraak die ze organiseren, doen gemeenten toch wat ze willen.” Volgens Akinci moeten we veel meer gebruik maken van de kennis van de massa: "Als gemeenten en bedrijven niet snel genoeg reageren dan doen mensen het gewoon zelf. Kijk maar eens naar de duurzame energie. Dat neemt nu een grote vlucht omdat mensen zelf zonnepanelen op hun dak leggen.” Na deze inleidende woorden lichtte Akinci een experiment in de Bredase wijk Belcrum toe. Daar heeft de gemeente een stuk grond gegeven aan mensen met een goed idee. Zij mogen daar een tijdelijk bouwsel neerzetten en betrekken: "We hebben geen regels gemaakt, geen ruimtelijk plan en ook geen definitie van een goed idee. We hebben maar twee regels. Zorg dat het veilig is en doe het met instemming van je buren.” Aan STEK, zoals het project heet, mogen kunstenaars, kleine bedrijven en ondernemers meedoen. Ze mogen er ook gaan wonen. Het is de bedoeling dat er tussen de deelnemers een mooie kruisbestuiving plaatsvindt. Volgens Akinci betreed Breda hier onbekend terrein: "Als je experimenteert weet je niet wat eruit komt. Je loopt de kans om verschrikkelijk te mislukken. Het is voor iedereen de uitdaging om dit experiment zo waardevol te maken dat over tien jaar niemand het lef heeft om de stekker eruit te trekken.”
Roberto San Salvador del Valla, Bilbao: Co-creatie en verantwoordelijkheid hand in hand
Vanuit Bilbao lichtte Roberto San Salvador del Valla de sociale innovatie in die stad toe. De Spaanse stad Bilbao zit al sinds de jaren zeventig in transitie. De stad leunde in het verleden sterk op de scheepsbouw en zware industrie. Daar kwam in de jaren zeventig sterk de klad in en in 1983 kreeg de stad ook nog eens met grote overstromingen te maken. Tussen 1983 en 2015 is de stad getransformeerd van een vieze grijze industriestad naar een groene leisurestad. Het toenmalige plan om de stad te revitaliseren, is gemaakt door meer dan 200 professionals en stakeholders. De rivier is schoongemaakt, oude industrieterreinen kregen een andere invulling en de metro moest de gemeenschappen langs de rivier verbinden. Als kers op de taart verwierf de stad een vestiging van het Guggenheim Museum. Nu bevindt de stad zich in een nieuwe fase waar het stadsbestuur de zeggenschap in de stad terug aan de bewoners wil geven. Daarvoor zijn volgens Del Valla informatie en transparantie, communicatie en vertrouwen en co-creatie en een gezamenlijke verantwoordelijkheid erg belangrijk. Vooral dat laatste is essentieel. Niet alleen meedenken en –praten maar ook verantwoordelijkheid durven te nemen.
Hanne Bastiaensen, gemeente Antwerpen: Burgers mogen 10% van de begroting zelf verdelen
In Antwerpen zijn ze op een ander terrein met social innovation aan de slag gegaan. Met de Burgerbegroting zitten bewoners letterlijk aan de geldkraan van de stad. Volgens Hanne Bastiaensen was er aanvankelijk veel wantrouwen. Want het is nogal wat als je 10% van de begroting aan je inwoners geeft. Mensen konden gewoon niet geloven dat het gemeentebestuur de burgerbegroting echt zou uitvoeren. Uiteindelijk hebben 400 mensen aan het spel meegedaan waarmee de burgerbegroting tot stand is gekomen. In de eerste stap worden de thema’s gekozen die belangrijk zijn. In groepjes van vijf bewoners wordt over 91 verschillende thema’s gediscussieerd. Het doel is om over vijf thema’s consensus te bereiken. De tweede stap vindt plaats op basis van een soort gokspel waar deelnemers chips op thema’s mogen inzetten. Elke deelnemer aan de tafel krijgt 12 pokerchips in de eigen kleur, die elk 10.000 euro waard zijn. Je kan je eigen pokerchips verdelen over de twaalf thema's. Er zijn wel twee regels: een thema is pas geldig als er minstens vier verschillende mensen op inzetten. En een thema is pas geldig als er minstens 60.000 euro op wordt ingezet. Na stap twee is duidelijk welk thema hoeveel geld krijgt. In de derde stap kunnen bewoners projecten indienen, deze worden vervolgens op haalbaarheid getoetst en middels een kaartspel kunnen bewoners hun voorkeur voor bepaalde projecten uitspreken. Doel van de Burgerbegroting is om mensen het geloof in de lokale politiek terug te geven. Het bijeffect was dat mensen elkaar beter leerden kennen. Volgens Bastiaenasen kan niet het hele budget zo worden verdeeld want dan zijn de algemene verkiezingen onnodig.
Arno Schepers, gemeente Zeist: Representativiteit door kwaliteit
In Zeist hebben ze op een andere manier de geldkraan uit handen gegeven. Zeist is een groene stad in het centrum van Nederland met 60.000 inwoners met een relatief hoge welstand. In 2010 moest de gemeente 10% van haar vrij beschikbaar budget inleveren, 6,2 miljoen euro. Een dergelijke bezuinigingsoperatie gaan mensen merken dan daarom is besloten om de bevolking te raadplegen. Rond elk thema zijn 30 experts verzameld in zogenaamde expertcommissies. In Zeist hebben ze met een groen paper en een wit paper gewerkt. Op het groene paper de droom, wat willen we bereiken en op het witte paper het uiteindelijke voorstel. De splitsing in droom en realiteit was een belangrijk instrument om eerst een doel vast te stellen en dan pas in oplossingen te denken. Verder was een coördinator vanuit de gemeente een belangrijke factor om het proces op gang te houden. Uiteindelijk is 90% van de voorstellen uit de projectgroepen door de gemeenteraad overgenomen. In totaal hebben in drie maanden tijd 8 expertgroepen 200 voorstellen gedaan. De voorbereiding duurde overigens een veelvoud van die tijd. Volgens Arno Schepers moet je geloven dat de gemeenschap de problemen kan oplossen. "Het gaat hier om representativiteit door kwaliteit. We houden van NIMBY-people, vanuit die drijfveer komen de beste voorstellen.”
Bert van Helvoirt, Midpoint Brabant: Op zoek naar mensen die niet van het status quo houden
Midpoint Brabant is een Triple Helix organisatie waar overheid, ondernemers en onderwijs samenwerken en tegelijkertijd sociale en economische waarde creëren. Bert van Helvoirt: "We zijn op zoek naar mensen die niet van het huidige status quo houden. Dat zijn de transition leaders waar we naar op zoek zijn.” Daarvoor het project Pathfinders opgezet. "Met als hoogtepunt de Social Innovation Week waar we hebben laten zien wat Social Innovation is.” Mensen die wilden presenteren, moesten 50 medestanders vinden die de presentatie ondersteunden. We zijn nu op zoek naar een all year event.
Tips voor burgerparticipatie
|
