Het Trendrapport toerisme, recreatie en vrije tijd 2017 in 50 trends

Vandaag verschijnt het Trendrapport toerisme, recreatie en vrije tijd 2017. Dit rapport wordt jaarlijks samengesteld door CBS, NBTC Holland Marketing, CELTH en NRIT Media. In dit prettig leesbare rapport geven wij een actueel inzicht in de belangrijkste trends en ontwikkelingen op het gebied van toerisme, recreatie en vrije tijd. Hier bieden we u in meer dan 50 trends de super compacte samenvatting van het rapport dat maar liefst 560 pagina’s omvat. Het complete rapport is eenvoudig te bestellen via de store van NRIT.

Wat is het Trendrapport toerisme, recreatie en vrije tijd? Alle branchekennis en inspiratie in één publicatie Hét standaardwerk voor de vrijetijdsindustrie De beste en meest betrouwbare branche- en marktcijfers Samengesteld door toonaangevende partijen Inclusief Trendvisie 2017-2020

Wat kan het Trendrapport voor u betekenen? Actuele kennis op de belangrijkste maatschappelijke vraagstukken Inzicht in de nieuwste trends en marktontwikkelingen in de branche Veel inspirerende voorbeelden en vernieuwende praktijkcases Kant en klare betrouwbare input voor uw eigen toekomstplannen Handig en toegankelijk naslagwerk

Deel 1: Maatschappelijke trends

Demografie

1. Voor de komende jaren verwacht het CBS dat de bevolking nog doorgroeit, zowel door natuurlijke aanwas als door migratie. Die groei zal zich concentreren in de vier grote steden en de meeste middelgrote steden.
2. Nederland is de afgelopen jaren in versneld tempo vergrijsd. Het aandeel 65-plussers op de totale bevolking bedraagt inmiddels 18,2 procent. Dat was in de jaren vijftig van de vorige eeuw nog maar 8 procent.
3. Senioren worden steeds belangrijker voor de Nederlandse vakantiemarkt. Het aantal vakanties van senioren is de afgelopen tien jaar aanzienlijk gestegen, van 9,6 miljoen vakanties in 2006 tot 11,4 miljoen in 2016, oftewel een groei van 19 procent.

Economie

1. Het Centraal Planbureau verwacht dat in 2017 de economie met 3,3 procent groeit en in 2018 met 2,5 procent.
2. In 2016 groeide toerisme (3,1 procent) sterker dan de wereldeconomie (2,5 procent). Toerisme groeide daarmee voor het zesde jaar op rij sterker dan de wereldeconomie.
3. In tijden van recessie wordt door de Nederlanders weinig op de hoofdvakantie bezuinigd. Na de crisis wordt snel weer meer uitgegeven. Korte tussendoorvakanties en dagtrips zijn wel gevoelig voor crisis.
4. Volgens Rabobank profiteren horeca en recreatie momenteel maximaal van de gunstige economische ontwikkelingen. Toenemende particuliere consumptie heeft een positieve impact op de vraag in de markt en de verwachting is dan ook dat de groei in 2017 verder doorzet.

Sociaal-cultureel

1. Bijna negentig procent van de Nederlanders noemde zich in 2016 gelukkig. Dat percentage is sinds 2013, toen het CBS dit op de huidige manier begon te meten, stabiel. Een kleine 3 procent is echt ongelukkig, en 9 procent vindt zichzelf gelukkig noch ongelukkig.
2. In de Nederlandse maatschappij komt meer dynamiek, maatwerk en regie. Dat betekent meer keuzevrijheid voor het individu, maar kan ook leiden tot meer onzekerheid, stress, kwetsbaarheid en ongelijkheid waarmee de solidariteit onder druk komt te staan. Daarnaast is de overgang naar een meer duurzame samenleving een belangrijke opgave.
3. De deeleconomie genereert werkgelegenheid, stimuleert ondernemerschap en innoveert bestaande sectoren. Tegelijkertijd zet de opkomst van online deelplatformen publieke waarden onder druk, zoals consumentenbescherming, openbare orde en privacy. In de deeleconomie dienen maatschappelijke belangen beter beschermd te worden. Dit vraagt om beleid dat de positieve effecten stimuleert en de negatieve effecten beperkt.

Technologie

1. Het aantal Nederlander dat online aankopen doet groeit nog steeds. In 2016 heeft 73 procent van de Nederlanders van 12 jaar of ouder online aankopen gedaan, in 2012 was dat nog 64 procent. Nederland kent relatief meer e-shoppers dan veel andere EU-landen. Reizen, vakanties en accommodaties en kaartjes voor evenementen zijn online populair.
2. We zijn in onze branche nog wel even verwijderd van echte kunstmatige intelligentie, maar stapje voor stapje komt het dichterbij. Nieuwste ontwikkeling zijn chatbots die de klantenservice gaan ondersteunen.
3. Connected intelligence, conversational interfaces and digital realities zijn de technologische megatrends voor de vrijetijdsbranche

Duurzaamheid

1. Uit het Continu Onderzoek Burgerperspectieven blijkt dat ongeveer de helft van de Nederlandse bevolking is het eens met de stelling dat Nederland sneller dan nu het gebruik van fossiele brandstoffen moet verminderen.
2. De toerismesector stoot per euro toegevoegde waarde relatief veel broeikasgassen uit. De uitstoot van broeikasgassen door de toerismesector nam in de periode 2010-2015 met ongeveer 11 procent toe. Deze groei hangt vooral samen met de groei van luchtvaartactiviteiten gerelateerd aan het toerisme.
3. De ‘carbon footprint’ van Nederlandse toeristen is in 2016 met 2,5 procent gedaald tot 14,5 Mton CO₂. Met 54,7 procent wordt de belangrijkste bijdrage aan de ‘carbon footprint’ geleverd door vliegvakanties, hoewel die slechts 19,3 procent van alle reizen uitmaken.
4. MVO Nederland ziet in haar MVO Trendrapport 2017 optimisme in een harde wereld. De organisatie ziet dat ethische argumenten steeds zwaarder meewegen in bedrijfsbeslissingen, dat steeds meer ondernemingen MVO-doelstellingen hebben gericht op netto-positieve resultaten en dat vrijblijvend overleg plaatsmaakt voor actieve samenwerkingsverbanden.

Beleidsmatig

1. De Nederlandse toeristensector heeft voor 2025 de ambitie om uit te groeien tot een bestemming waarin per vierkante kilometer de grootste verscheidenheid aan belevenissen ter wereld is te vinden.
2. Nederland doet het ten opzichte van andere landen in Noordwest-Europa erg goed. Tussen 2010 en 2015 groeide het toerisme naar Nederland het sterkst van alle vijf de benchmarklanden en ons land haalde na 2013 Duitsland ruim in.

Deel 2: Statistieken

Internationaal toerisme

1. Voor het internationale toerisme was 2016 het zevende opeenvolgende jaar met een forse groei. Het aantal inkomende toeristen groeide volgens de UNWTO wereldwijd met 47 miljoen (3,9 procent), naar een recordaantal van 1.235 miljoen.
2. Het aantal overnachtingen door binnenlandse en buitenlandse toeristen in geregistreerde logiesaccommodaties groeide in Europa (EU-28) in 2016 met 3 procent naar een kleine 2,9 miljard overnachtingen.
3. In 2015 gaven Europeanen in totaal 408 miljard euro uit aan circa 1,2 miljard vakanties met minimaal één overnachting. Bijna 75 procent van die vakanties vond plaats in het eigen land. Dat waren vooral korte vakanties van 1 tot en met 3 nachten.
4. In Europa gingen naast de Nederlanders Finnen, Luxemburgers, Zweden, Tsjechen, Denen, Noren en Zwitsers het meest op vakantie.

Vrije tijd

1. In 2015 hebben Nederlanders samen bijna 3,5 miljard vrijetijdsactiviteiten ondernomen. Vooral buitenrecreatie komt veel voor: 854 miljoen keer in 2015. Daarvan betrof het 441 miljoen keer een wandeling voor het plezier. Andere populaire vrijetijdsactiviteiten van Nederlanders zijn onder meer funshoppen in binnensteden, fietsen voor plezier en bezoeken aan de sportschool.
2. In totaal is door Nederlanders in 2015 een bedrag van ruim 46 miljard euro uitgegeven aan het ondernemen van uithuizige vrijetijdsactiviteiten. Dit komt neer op gemiddeld 13,26 euro per persoon per activiteit. Het grootste deel van de uitgaven wordt in winkels en aan consumpties besteed.

Vakanties

1. Het totale aantal vakanties van Nederlanders in 2016 bedroeg 35,5 miljoen (+1,3 procent). Iets minder dan de helft daarvan had een binnenlandse bestemming: 17,6 miljoen. Deze vakanties werden vooral gevierd in de zomer: 10,2 miljoen vakanties. Gelderland is de populairste provincie voor vakanties in Nederland. Noord-Holland is vooral populair voor korte vakanties.
2. In 2016 reisden Nederlanders voor in totaal 17,9 miljoen vakanties naar het buitenland. Het buitenland is vooral populair voor lange vakanties: 14,3 miljoen buitenlandse vakanties duurden ten minste vier overnachtingen. Frankrijk was in 2016 weer de populairste bestemming voor lange buitenlandse vakanties van Nederlanders.
3. In 2016 hebben Nederlanders in totaal 15,6 miljard euro besteed aan vakanties. Dat komt neer op ongeveer 52 euro per persoon per dag. Bijna 90 procent van het totale vakantiebudget had in 2016 betrekking op lange vakanties.

Inkomend toerisme

1. 2016 hebben meer dan 15,8 miljoen buitenlandse meerdaagse toeristen Nederland bezocht; 821.000 meer dan in 2015 (+5 procent). Daarmee groeit het inkomende toerisme in 2016 wederom sterk door.
2. De meeste toeristen kwamen in 2016 uit Duitsland (4,6 miljoen), België (2,1 miljoen) en het Verenigd Koninkrijk (2,0 miljoen). Uit elk van deze landen kwamen in 2016 aanzienlijk meer toeristen naar Nederland dan in 2015.
3. Amsterdam is met 6 miljoen buitenlandse hotelgasten in 2016 de grote trekpleister in Nederland. Mede door de populariteit van Amsterdam is Noord-Holland de provincie met de meeste buitenlandse meerdaagse toeristen: 8,4 miljoen in 2016.
4. In 2016 hebben buitenlandse toeristen gezamenlijk 11,4 miljard euro besteed aan hun bezoek aan Nederland. Van de 11,4 miljard euro kwam 10,5 miljard ten goede aan de Nederlandse economie.

Zakelijk toerisme

1. In 2016 vonden 17,8 miljoen zakelijke hotelovernachtingen plaats in Nederland; een groei van 5,7 procent ten opzichte van 2016. Zakelijke overnachtingen omvatten daarmee 40 procent van het totale aantal hotelovernachtingen in 2016.
2. In 2016 hebben Nederlanders ruim 8,6 miljoen zakenreizen ondernomen: circa 3,9 miljoen meerdaagse zakenreizen in eigen land en circa 4,7 miljoen één- of meerdaagse zakenreizen naar het buitenland. Ten opzichte van 2013 is het totale aantal zakenreizen met 2 procent gegroeid.

Caribisch Nederland

1. In 2016 kwamen ongeveer 136 duizend inkomende toeristen per vliegtuig naar Bonaire: 13 duizend dagtoeristen en 123 duizend verblijfstoeristen. De meeste toeristen per vliegtuig hadden een Nederlandse of Amerikaanse nationaliteit.
2. In 2016 landden ongeveer 11 duizend inkomende toeristen op Sint-Eustatius: 2 duizend dagtoeristen en 9 duizend verblijfstoeristen. Ook bij Sint-Eustatius gaat het vooral om toeristen met een Nederlandse of Amerikaanse nationaliteit.
3. Per vliegtuig kwamen in 2016 circa 9,2 duizend inkomende toeristen naar Saba: 2 duizend dagtoeristen en 7,2 duizend verblijfstoeristen. Deze toeristen, met vooral de Nederlandse of Amerikaanse nationaliteit, bleven gemiddeld 6,7 nachten op het eiland; samen goed voor 48 duizend overnachtingen.

Logiesaccommodaties

1. In 2017 is het totaal aantal logiesaccommodaties in Nederland groter dan in 2012. Het aantal kampeerterreinen is daarentegen met 13,5 procent afgenomen.
2. In 2016 verbleven 15,8 miljoen buitenlandse toeristen in Nederlandse logiesaccommodaties; een groei van 5,5 procent ten opzichte van 2015. Het aantal Nederlandse gasten (23,1 miljoen) groeide met 3,3 procent.
3. De gemiddelde verblijfsduur van een toerist in een logiesaccommodatie is in de periode 1998-2016 afgenomen van 3,2 naar 2,7 nachten. Deze daling voltrok zich overwegend in de periode 2003-2012 en werd vooral veroorzaakt door een afname van de verblijfsduur op kampeerterreinen, huisjesterreinen en in groepsaccommodaties en niet of nauwelijks door die in hotels.
4. In 2016 gaf 16 procent van de traditionele aanbieders van logies aan concurrentie te ondervinden van onlineplatforms als Airbnb, HomeAway en Wimdu. Vooral accommodaties in de grote steden wezen op die concurrentie (meer dan 30 procent).

Economische betekenis

1. De totale toeristische bestedingen in de Nederlandse economie stegen in 2016 met 2,8 miljard euro naar een totaal van 75,7 miljard euro. Dit is een stijging van 3,8 procent.
2. Terwijl de Nederlandse werkgelegenheid in de periode 2010-2016 licht is gestegen, is de werkgelegenheid in de toerismesector sterk gegroeid met 15,4 procent naar 389 duizend vte.
3. Nederlanders gaven volgens de reisverkeersbalans in 2016 als toerist meer uit in het buitenland dan buitenlandse toeristen in Nederland. Het verschil was 5,0 miljard euro.

Deel 3: Domeinen

Horeca

1. Het aantal horecabedrijven blijft maar toenemen, tussen 2012 en 2017 is het aantal horecabedrijven met 15 procent gegroeid.
2. In 2016 heeft de horeca 6,5 procent meer omgezet dan een jaar eerder. Dat is de grootste omzetgroei in 16 jaar tijd. De omzet in de horeca groeit al zes jaar op rij en staat nu op 18,2 miljard euro.
3. De omzet in de horeca zal ook in 2017 verder groeien door toegenomen binnenlandse consumptie en een groei in het inkomend toerisme. De onrust in de wereld, de aanstaande Brexit, branchevervaging, de opkomst van disruptors en een steeds kortere levenscyclus van producten en diensten leiden evenwel tot een uitdagend speelveld voor de branche.

Verblijfsrecreatie

1. Het aantal huisjesterreinen heeft zich het afgelopen jaar redelijk gestabiliseerd en komt uit op 1.517 terreinen. Het aantal slaapplaatsen in bungalows en chalets op de Nederlandse vakantieparken heeft na een daling vorig jaar de stijgende lijn weer te pakken en is boven de 300.000 uitgekomen.
2. De dalende trend in kampeeraccommodaties heeft zich ook in 2016 voortgezet. Op 1 januari 2017 waren er ten opzichte van een jaar eerder 82 terreinen minder in Nederland waar men kon kamperen.
3. Gemiddeld bevinden zich per 100 km2 ruim 15 verblijfsrecreatieve voorzieningen in Nederland. Verreweg de grootste dichtheid bevindt zich in Zeeland, terwijl Flevoland en Groningen de provincies zijn met de laagste concentratie van huisjesterreinen, kampeerterreinen en groepsaccommodaties per vierkante kilometer.
4. In 2016 hebben de huisjesterreinen bijna 8 miljoen gasten ontvangen, de kampeerterreinen ruim 3,8 miljoen en de groepsaccommodaties ruim 1,3 miljoen. Ondanks dat er ongeveer 2,5 zoveel slaapplaatsen op campings zijn, ontvangen de bungalowparken 2 keer zoveel gasten.

Watersport

1. Nederland telt volgens een schatting van Waterrecreatie Advies 1.365 jachthavens die tezamen 167 duizend ligplaatsen verhuren; 1.160 jachthavens hebben meer dan 20 ligplaatsen.
2. Het aantal vakanties van Nederlanders met de boot loopt al enige jaren terug. In het binnenland zien we een gestage achteruitgang en in het buitenland een wat meer schommelend patroon. Opvallend is ook de vergrijzing van de watersport. In 2013 was 74 procent van de schippers ouder dan 50 jaar. Tussen 2015 en 2055 stopt meer dan 90 procent van de huidige watersporters.
3. De Nederlandse cruisemarkt krimpt al enige jaren en ook in 2016 hebben Nederlanders minder cruises ondernomen. In totaal boekten 101 duizend Nederlanders een cruise, een afname met 4 procent ten opzichte van 2015.

Reisbranche

1. Het aantal bedrijven in de reisbranche groeide tussen 2014 en 2017 met 620 naar 5.175. De toegevoegde waarde van de bedrijfstak voor de Nederlandse economie wordt berekend op 4,1 miljard euro. In de reisbranche werken ruim 16 duizend fte’s.
2. Voor 2017 verwacht ABN AMRO, dankzij de groei van het toerisme, een volumegroei van 3,5 procent voor de reisbranche. De marges blijven relatief laag binnen de branche, ook door de concurrentie van online travel agencies.
3. Vorig jaar maakten Nederlanders 6,8 miljoen vliegvakanties. Het aandeel vliegvakanties schommelt de afgelopen jaren tussen de 36 en 39 procent. Op de buitenlandse vakantiemarkt wist het afgelopen jaar de auto weer wat marktaandeel te winnen en staat nu op 54 procent.

Attractiepunten

1. De Top 50 van grootste Nederlandse dagattracties heeft vorig jaar 46,9 miljoen bezoekers ontvangen. Dat zijn er 6,5 procent meer dan in 2015 toen de Top 50 ruim 44 miljoen bezoekers de poorten zag passeren. De grootse stijgers afgelopen jaar waren de dierentuinen en de musea.
2. De dagrecreatiemarkt blijft een vechtersmarkt mede omdat de afgelopen jaren het aanbod van vrijetijdsbesteding substantieel is toegenomen. Er zijn tientallen pret- en themaparken, dierentuinen, musea, kartbanen en nog veel meer vormen van vertier bij gekomen.
3. De enorme concurrentie tussen dagrecreatiebedrijven wordt vooral op de prijs gevoerd. Tegelijkertijd staan de bedrijven voor de uitdaging de consument continu te verrassen met nieuwe attracties en events. De levenscyclus van een attractie wordt daarmee steeds korter.
4. De laatste jaren is er een enorme ontwikkeling te zien met betrekking tot de zogenaamde escape rooms. Eind 2013 waren in Nederland nog maar 5 escape rooms, nu zijn er al meer dan 400.

Cultuur

1. De 413 musea die in 2015 waren aangesloten bij de Nederlandse Museumvereniging wisten in totaal 29,2 miljoen bezoeken te realiseren, ten opzichte van 2014 een forse groei van maar liefst 14 procent.
2. Het aantal bezoeken aan professionele podiumkunstvoorstellingen was in 2015 6 procent hoger dan in 2012. Vooral voor dans en muziek was meer belangstelling.
3. In 2016 neemt het aantal festivals per saldo met bijna 100 festivals toe tot in totaal 934 festivals, waaronder 26 nieuwe titels. Het aantal bezoeken aan festivals is in 2016 toegenomen met 14,6 procent: in totaal worden 26,7 miljoen bezoeken aan festivals afgelegd.
4. Met 34 miljoen bezoekers in 2016 is het bezoek aan de bioscoop met 4 procent gegroeid vergeleken met 2015. Vergeleken met 2010 waren er 21 procent meer bezoekers. Sinds 1967 zijn er niet meer zoveel Nederlanders naar de film geweest.

Evenementen

1. In 2016 realiseerden de 30 grootste evenementen van Nederland ruim 17,2 miljoen bezoeken. In 2015 waren dat er nog 17,1 miljoen.
2. In 2016 zagen we in Nederland 934 festivals, per saldo honderd meer dan in 2015, waaronder 26 nieuwe titels.
3. In Amsterdam worden veruit de meeste evenementen met een nationale uitstraling (15) georganiseerd. De hoofdstad staat bovenaan met topmerken als SAIL, de Huishoudbeurs en de Gay Pride.

Wellness

1. Nederland telde in het eerste kwartaal van 2017 135 sauna’s, solaria, baden, wellness centra. De provincies Noord-Brabant, Noord- en Zuid-Holland hebben de meeste sauna’s.
2. In 2016 bezochten circa 1,8 miljoen Nederlanders een saunabedrijf. Gezamenlijk bezochten zij 15,6 miljoen keer de sauna.
3. Gemiddeld geven saunabezoekers 63 euro uit aan een bezoek. Dit is een beperkte stijging ten opzichte van 2010. De bestedingen aan horeca (27 euro) zijn nog toegenomen, maar de besteding aan entreegelden (20 euro) staat onder druk als gevolg van prijsaanbiedingen, kortingsacties en yieldmanagement.