Groei economie vertraagt en ook consumptiegroei zwakt af
Consumptiegroei zwakt af
Nederlandse consumenten besteden weer
meer, maar de consumptiegroei zwakt naar verwachting wel af. Door de
krapte op de arbeidsmarkt verbetert de onderhandelingspositie van
werknemers. Dit heeft in meer vaste contracten geresulteerd en het is
goed voor de inkomens van werkenden. Zo is sinds het begin van 2018
een versnelling van de cao-loonstijging zichtbaar En voeren
zelfstandigen (veelal zzp’ers) hun tarieven verder op. Zo kan de
groei van de totale loonvoet voorbij de 3% gaan in 2019.
Consument hersteld van crisis
Daardoor heeft de consument in grote meerderheid (74%) het gevoel hersteld te zijn van de crisis. De vorige (financiële) recessie heeft indruk gemaakt op consumenten. Zo’n vier op de tien geënquêteerde consumenten geeft aan in de huidige periode van groei voorzichtiger te zijn door de crisis. Zij doen dit volgens eigen zeggen vooral door nu minder snel geld uit te geven, en in mindere mate door minder schulden aan te gaan. Dit is zichtbaar in een opgelopen vrije spaarquote. Positief daaraan is dat dit huishoudens robuuster maakt voor een volgende recessie.
Toch verwacht 46% van de ondervraagden dat de gevolgen van een volgende crisis ernstiger zullen zijn. "Dat is best gek. Door hogere besparingen hebben huishoudens een grotere buffer en door een lagere schuld-marktwaardeverhouding zijn zij ook minder kwetsbaar voor schokken op de woningmarkt. Bovendien zijn de overheidsfinanciën meer toekomstbestendig, zodat er minder kans is op procyclisch beleid, mocht een recessie zich voordoen”, aldus Marieke Blom, hoofdeconoom van ING Nederland.
Protectionisme treft Nederland nauwelijks
Tot dusver heeft Nederland relatief beperkt last van de handelsoorlog, aangezien er weinig barrières voor de Europese economie zijn opgeworpen. Dat zal ook het geval zijn wanneer de Verenigde Staten de tarieven op Chinese producten verder opvoeren. Indirect zorgt verdere escalatie van het conflict echter ook in Nederland voor meer pessimisme.
Brexit is een risico
Van de aanstaande brexit heeft Nederland al de directe effecten ondervonden. Zo is de uitvoer van Nederlandse goederen naar het Verenigd Koninkrijk de afgelopen twee jaar minder hard gegroeid dan naar de meeste andere bestemmingen. We zien een kleine kans op een stevige tegenvaller, een no-deal brexit, maar ook een kans op een meevaller: eindelijk helderheid en uitstel van de brexit.
Lagere groei in bijna alle sectoren
Door de nog steeds gunstige
ontwikkelingen groeien alle belangrijke sectoren ook in 2019 maar de
meesten wel op een lager niveau. Naast de personeelstekorten zijn de
belangrijkste redenen voor deze groeivertraging het aantal afnemende
transacties op de woningmarkt en de afnemende groei van de relevante
wereldhandel. Voor de horeca verwacht ING een groei van 2 procent in
2019 en is er sprake van een afvlakkende groei zoals we vorige week
al schreven: https://www.nritmedia.nl/kennisbank/40427/
. In 2019 zullen volgens de prognose van ING alleen de bouw,
zakelijke dienstverlening en zorg en welzijn sterker groeien dan de
horeca.
