Nog teveel stereotype denkwijze over vrouwen in de top

De invoering van een bindend quotum vergroot het aandeel vrouwen aan de top. Het is echter geen wondermiddel: het verhoogt niet de winstgevendheid van bedrijven of het aandeel vrouwen in het middenmanagement. Voor het verhogen van het aandeel vrouwen in het middenmanagement is aanvullend beleid nodig van de overheid en van het bedrijfsleven. Deze conclusies staan in de publicatie ‘Vrouwen aan de top’ van het Centraal Planbureau (CPB) en het Sociaal en Cultureel Planbureau (SCP) die zojuist is verschenen.

De twee planbureaus melden dat in de afgelopen tien jaar het aandeel vrouwen in de Raad van Bestuur en de Raad van Commissarissen bij de grootste vijfduizend bedrijven in Nederland is toegenomen van 4% naar 15%. Daarmee blijft het nog ver achter bij het wettelijk streefcijfer van 30%.

Het aandeel vrouwen in topfuncties bij de Rijksoverheid en bij non-profitorganisaties is met respectievelijk 34 en 40 procent aanzienlijk hoger dan in het bedrijfsleven. Internationaal vergelijkbare cijfers over de top zijn er alleen voor (het veel kleinere aantal) beursgenoteerde bedrijven, daarbinnen doet Nederland het in Europa gemiddeld (Raden van Bestuur) dan wel bovengemiddeld (Raden van Commissarissen).

Wat betreft het aandeel vrouwen in managementfuncties over alle managementlagen, van management van een bedrijf tot management van een afdeling, zit Nederland echter onder het Europese gemiddelde.

Onbekend effect

Verschillende factoren spelen een rol bij het lage aandeel vrouwen aan de top: de deeltijdcultuur, risicoaversie en competitieaversie, het denken in stereotypen - `mannen zijn ambitieus, vrouwen zijn sociaal’ - en de bestaande organisatiecultuur - `een manager werkt (meer dan) voltijd’. Over het relatieve belang van de verschillende factoren is helaas nog weinig bekend.

Bindend?

Bindende quota (met sancties) voor het aandeel vrouwen aan de top leiden tot een snelle toename van dit aandeel en vergroten daarmee de kansengelijkheid tussen mannen en vrouwen. Bindende quota zijn echter geen wondermiddel: ze verhogen niet de winstgevendheid.

Andere gezichtspunten

Enerzijds brengen vrouwen in het bestuur wellicht andere gezichtspunten in, anderzijds kunnen er meer conflicten over de te varen koers optreden, of het aandeel vrouwen in het middenmanagement. Dit blijkt uit onderzoek naar het invoeren van quota in andere Europese landen. Het effect van het opnemen van streefcijfers in de corporate governance code, een code waaraan beursgenoteerde bedrijven zich committeren, lijkt beperkt ten opzichte van het invoeren van een bindend quotum.

Commitment van de top

Beleid gericht op het vergroten van de deeltijdfactor kan mogelijk ook bijdragen aan een hoger aandeel vrouwen aan de top, via de doorstroming naar managementfuncties. Daarbij moet niet te veel worden verwacht van een verdere verhoging van de kinderopvangtoeslag of langer betaald vaderschapsverlof. Ook bedrijven kunnen (verdere) maatregelen nemen, zoals het formuleren en uitvoeren van een diversiteitsstrategie. Uit de literatuur komt naar voren dat commitment van de top aan het diversiteitsbeleid en een samenhangend pakket van maatregelen daarbij belangrijk zijn.