Leisure for a better world

Wat kunnen we leren van toerisme en horeca?

Wat kunnen we, als we leisure for a better world bezien, leren van aanpalende branches als toerisme en horeca? Veel zal blijken in deze verkenning. Want met name toerisme heeft de spreekwoordelijke boot gemist en ligt nu onder vuur vanwege de impact op milieu en leefbaarheid. De Nederlandse horeca daarentegen haakt aardig in op de trend van gezond en minder eten. Kunnen we leisure voor fouten behoeden en lessen trekken uit de mooie voorbeelden in toerisme en horeca?

Een hele spagaat

Bij het veranderen van systemen, zie je altijd dilemma’s rond vraag en aanbod. Zonder nieuw aanbod komt de vraag er niet en als de vraag er niet is, wordt het aanbod niet ontwikkeld. Kleine spelers moeten dan als een vliegwiel werken, maar dat gaat vaak traag en opschalen is dan dé grote uitdaging om verandering echt body te geven. En dan zitten we natuurlijk met de eeuwige spagaat dat mensen graag goed willen doen want niemand zegt ‘ik ga lekker vliegen want de klimaatverandering kan me niet snel genoeg gaan’ en eenmaal op bestemming zal voor geen enkele toerist het doel zijn om bewoners hun huis uit te jagen. Toch gebeurt dat wel, want zorgen voor een betere wereld is mooi maar dat mag voor veel Nederlanders niet ten koste gaan van persoonlijk geluk.

Die spagaat bleek maar weer eens uit het nieuwste vakantieplannenonderzoek met als meest pijnlijke conclusie een groot verschil tussen duurzaam denken en duurzaam gedrag. Bijna 60% van de Nederlanders vindt het belangrijk om bij het boeken van een vakantie rekening te houden met duurzaamheid maar toch groeien de vliegvakanties tussen 2018 en 2019 met maar liefst 5%. En laten nu juist die vliegvakanties het meest vervuilend zijn. Pijnlijk is dat het aantal Nederlanders dat rekening houdt met duurzaamheid bij het boeken van een vakantie stabiel is gebleven. Hoopvol is dan weer wel de groeiende positieve houding ten aanzien van duurzame vakanties en veel meer mensen denken dat je wel degelijk iets kun veranderen door duurzaam te reizen.

Wat positiever wordt het als we ‘a better world’ samenbrengen met ‘a better body’. Dan blijkt de gedragsverandering wat sneller in te zetten zo blijkt uit onderzoek van Motivaction naar voedingsgewoontes in 2019. De helft van de Nederlanders heeft de afgelopen 12 maanden gekozen voor een meer gezonde levensstijl. 

Meer dan helft van de Nederlanders zegt ‘bewust bezig te zijn met eten’ (57%) en 54% ‘zet altijd een gezonde maaltijd op tafel’. Twee jaar geleden waren dat er respectievelijk 53% en 49%.Nederlanders zijn meer groente, water, fruit, thee en vis gaan gebruiken en minder zout, suiker, vlees, frisdrank met koolzuur en aardappelen. Het aandeel Nederlanders dat op één of enkele dagen van de week bewust geen vlees of vis eet, steeg de afgelopen drie jaar met 6 procentpunt naar 37%.

Alhoewel in het publieke debat, dat hoofdzakelijk via de media wordt gevoerd, de klimaatontkenners de boventoon voeren is een meerderheid van de Nederlanders al lang om. Uit onderzoek van Booking.com blijkt dat 57% van de Nederlandse reizigers gelooft dat mensen nu actie moeten ondernemen en duurzame reiskeuzes moeten maken om de planeet te redden voor toekomstige generaties.Hoewel een deel van de Nederlandse reizigers (31%) toegeeft tijdens zijn of haar vakantie niet te willen nadenken over duurzaamheid, zegt 50% dat ze al bezig zijn hun gedrag te veranderen, en tijdens de vakantie duurzamer bezig zijn. Booking.com voegt daarbij de daad bij het woord en investeert al enige jaren miljoenen euro’s in duurzame start-ups.

Reizen is het nieuwe roken

Het alle slechtste scenario waar je als aanbieder in terecht kunt komen is een publieke opinie die zich tegen je keert. Dat zien we al enige tijd in de reiswereld gebeuren. Na de VPRO Tegenlicht documentaire, ‘Reizen is het nieuwe roken’ ligt met name de luchtvaart onder het vergrootglas en dat vertaalt zich in een razend tempo naar overheidsmaatregelen. Zo is de ingebruikname van Lelystad Airport jaren na het besluit nog steeds niet 100% zeker, mag Eindhoven Airport volgens de door de minister ingestelde verkenner alleen nog maar groeien als de geluidsoverlast wordt verminderd en zit een uitbreiding van het aantal vluchten op Schiphol er waarschijnlijk niet in. Ook op toeristische hotspots als Amsterdam en Giethoorn ligt de toeristische sector onder het vergrootglas en is de term overtourism de negatieve connotatie die de hele branche in een slecht daglicht zet. De oplossingen voor de almaar aanzwellende toeristenstroom zijn niet eenvoudig en vooralsnog durft de overheid niet door te pakken in capaciteitsbeperking.

Wat duurzame keuzes lastig maakt is het ontbreken van bewijslast. Zowel aan de gedragskant als bij de ontwikkeling van het aanbod. Dat mensen betere keuzes maken bij een goed aanbod bewijst de trein in Frankrijk. Op binnenlandse routes waar de laatste jaren snelle treinen zijn ingelegd heeft Air France 90% van haar marktaandeel verloren, 4,7 miljoen passagiers stappen nu in de trein.

Actie, actie en nog eens actie

En soms moet ophouden met praten over a better world en het gewoon gaan doen. Dat deed ook Saskia Griep die reisorganisatie Better Places startte. Het concept is dat ze reizigers op de bestemming rechtstreeks in contact brengt met reisexperts op de bestemming die een reis op maat voor ze maken. Zo profiteert de lokale bevolking optimaal en wordt ook nog eens aan duurzaamheid gewerkt door reizigers te stimuleren geen plastic waterflessen, tasjes en rietjes meer gebruiken. Toegeven met zes duizend reizigers per jaar is Better Places nog klein, maar ze bewijzen al jaren dat het businessmodel werkt en kan worden opgeschaald.

Dat duurzaam opereren niet alleen aan kleine spelers is voorbehouden, die een niche van voorlopers bedienen, bewijst vakantieparkenaanbieder Landal GreenParks dat in 2030 al haar parken CO2 neutraal wil hebben. Het overgrote deel van haar gasten geeft aan dat ze het belangrijk vinden dat vakantieparken duurzaam en maatschappelijk verantwoord ondernemen en dat Landal GreenParks een duurzame en maatschappelijk verantwoorde organisatie is.

Doen, deed ook landschapsontwerper Nico Wissing. Hij bedacht Urban Oasis, een innovatief stadspark met allerlei technologieën om de stad schoner en duurzamer te maken. Zo komen er installaties om fijnstof af te vangen en drinkwater te maken van regenwater. Daarmee zet hij de Achterhoek op de kaart als innovatieve regio die slimme oplossingen bedenkt en toepast voor wereldwijde uitdagingen op het gebied van leefbaarheid in de stad.

Ingewikkelde puzzel

Maar het kan ook heel erg lastig zijn. Zo is het verduurzamen van hotels een ingewikkelde puzzel waarvan de eigenaar van het vastgoed investeringen worden verwacht maar de voordelen bij de operator terecht komen. Dat volgens onderzoek van ABN AMRO groen direct poen oplevert, is in die berekening dan ineens minder relevant. Toch zijn eigenlijk nog maar weinig excuses om geen groen label voor je hotel aan te vragen. Uit onderzoek blijkt dat hotels met eco-labels 7% hogere reviews hebben en gasten bereid zijn meer voor een groen hotel te betalen. Van de consumenten vindt 87% duurzaamheid belangrijk en 33% van de bedrijven boekt alleen groen. Groen wordt de licence-to-operate.

Wat zeker bijdraagt aan een betere wereld is het betrekken van locals bij de ontwikkeling van je aanbod. Een toeristisch product waar grote internationale partijen er met de winst vandoor gaan en de lasten bij de lokale gemeenschap leggen, die wat slecht betaalde servicebaantjes mogen opvullen, is een eindig model. Overal zie je initiatieven ontstaan waar de locals centraal staan en ook invulling geven aan het aanbod. De platformeconomie waar grote spelers nu dominant zijn, maken dat mogelijk. Daarbij moeten we wel reëel zijn en beseffen dat de marketingkracht van grote platforms lastig te doorbreken is.

Een betere wereld maken we ook door minder spullen te produceren. In de verblijfsrecreatie wordt volop gekeken naar circulair bouwen en ook in de camperwereld groeien deelplatforms als kool. PaulCamper, het online platform waarop particulieren een camper of caravan kunnen huren of juist verhuren, realiseert jaarlijks zo’n 250.000 campernachten bij de 3.500 verhuurders op het peer-to-peer verhuurplatform.

Tegenvaller is dan weer wel dat de horeca zogenaamde petflesjes niet hoeft in te zamelen.De horeca krijgt in de nieuwe wetgeving voor statiegeld op petflesjes voor frisdrank en water tot 1 liter geen verplichting deze in te nemen. De helft van de horecaondernemers verkoopt petflesjes maar voorzag problemen bij het inzamelen.

Conclusies

Samenvattend kunnen we stellen dat mensen zich in woorden graag inzetten voor een betere wereld maar dat feitelijke gedragsverandering nogal lastig is. Voor aanbieders is er geen excuus meer want de bewijslast, dat met ondernemen voor een betere wereld geld kan worden verdiend, stapelt zich op en duurzaam en verantwoordelijk ondernemen wordt de licence-to-operate. In de horeca zie je dat een gewijzigde levensstijl van de Nederlanders hand in hand gaan met een gezonder aanbod. Helaas zit de reisbranche nog in een reactieve modus maar keert de publieke opinie zich snel tegen de branche zowel op het gebied van klimaatverandering als rond leefbaarheid. Het feit dat Van Dale op 21 november 2018 ‘vliegschaamte’ als woord van de dag koos, is een levensgroot teken aan de wand. En als je nog steeds niet overtuigd bent dat ondernemen in de vrije tijd alleen maar voor een betere wereld mag, kunnen de problemen waar toerisme nu in verzeild is geraakt, je wellicht net dat duwtje in de goede richting geven. Want je wilt toch niet dat leisure het nieuwe roken wordt?

Aanbevelingen

Leisure kan veel leren van de fouten van valkuilen waar toerisme en horeca mee te maken hebben gekregen. Aandachtspunten voor een betere wereld richten zich op:

• Milieu-impact qua bouw, exploitatie en gedrag van je gasten in en onderweg naar de venue;
• Het betrekken en laten meegenieten van de lokale omgeving/bevolking bij je initiatief;
• Aandacht schenken aan zowel lichamelijke als geestelijke gezondheid van je gasten;
• Neem vooral een voortrekkersrol want gasten gaan hun gedrag pas aanpassen als jij het duurzame en verantwoorde aanbod voorziet;
• En vergeet niet dat je als bedrijf of branche zomaar je licence-to-operate kunt verliezen.