Welke toekomst heeft het Nederlandse vakantiepark?
Interview met auteur Rolf Nijdam
De eerste drie hoofdstukken van het boek ‘Het Vakantiepark in Nederland zijn deze maand digitaal verschenen bij NRIT. In dit boek wil auteur Rolf Nijdam alle facetten rond het unieke Nederlandse vakantiepark in kaart brengen. Een fenomeen dat hem al jaren fascineert. Met dit boek wil hij lezers informeren met feiten over vakantieparken, inzicht geven in de markt waarop ze opereren en inspireren om tot een duurzame toekomst voor bedrijven en de gehele branche te komen. Een interview met een bevlogen auteur.
Waarom ben je dit boek gaan schrijven?
"Omdat een dergelijk boek er nog niet is. Dat klinkt wellicht wat vreemd, maar een algemene beschouwing over vakantieparken, dat alle aspecten van het verschijnsel beschrijft, is nooit verschenen. We kennen het boek van Mieke Dings over de geschiedenis van het vakantiepark en er zijn diverse boeken geschreven over een specifiek park of ketenorganisatie, maar een boek over deze branche in Nederland is er niet.
En daarnaast had ik zelf de drijfveer om me helemaal vast te bijten in een onderwerp en hier zoveel mogelijk informatie over te verzamelen. Een onderwerp dat me al jaren fascineert. Die fascinatie, gecombineerd met een voorliefde voor boeken en wetenschap, bracht me op het idee.”
Wat fascineert je in vakantieparken?
"De combinatie van natuur, gastvrijheid en business. Ik ben destijds gaan solliciteren in de sector omdat ik een zelfstandige baan als manager van een organisatie zocht en graag in een omgeving wilde werken waar je veel buiten kunt zijn en van de omgeving kunt genieten. En het is prachtig werken op een bungalowpark waar de gasten het hele jaar door een vakantiegevoel ervaren, terwijl het achter de schermen uiteraard hard werken is om dat te realiseren middels een gezonde bedrijfsvoering.”
Heb je een favoriet park?
"Het park waar ik vier jaar gewerkt heb als parkmanager, bungalowpark De Vers in Overloon, zal altijd een speciaal plekje innemen. Ik heb daar al die tijd gewoond, ken elke hoek van het park en het is ook gewoon heel prettig gelegen en kent een gemoedelijke sfeer. Maar er zijn vele andere interessante parken, eigenlijk te veel om op te noemen, bovendien zou ik door een lijstje te maken parken die ik niet noem tekort doen.
Door mijn vele bezoeken aan kleine en grote vakantieparken in Nederland (zo’n 2.000 inmiddels) heb ik mogen ervaren dat vrijwel elk park een prettige plek kan zijn om een tijdje te verblijven. Tevens heb ik door al die bezoeken gezien hoe ons land een enorme afwisseling qua landschap en ontzettend veel mooie gebieden kent. De claim die 99% van de parken op hun website maken dat ze op een ‘unieke locatie’ liggen, kan logischerwijs niet waar zijn maar er valt anderzijds wel wat voor te zeggen…”
Wat zie je in de geschiedenis van vakantieparken als belangrijk kantelpunt?
"Dat zal de stijgende welvaart en dan vooral in de jaren 60 zijn geweest. Mensen werden daardoor mobieler, kregen meer te besteden en, erg belangrijk, meer vrije tijd. Het begint toch bij de vraag. En toen die steeg, schoten de kampeerterreinen en terreinen met vakantiehuizen uit de grond. Misschien geen kantelpunt, maar belangrijke ‘milestones’ In de sector zelf vormen de vernieuwingen zoals de Aqua Mundo’s en de Market Domes die Piet Derksen en zijn architecten Bakema en Klopma bij Center Parcs introduceerden.”
Je hebt veel ondernemers gesproken, wat is je opgevallen?
"Passie, creativiteit, gedrevenheid voor het vak en hun bedrijf; zaken die eigenlijk voor ondernemers in elke branche wel gelden. In de verblijfsrecreatie heb je ook veel te maken met opeenvolgende generaties van ondernemers, waarbij de jongeren het vak met de paplepel hebben meegekregen. Wat ook opvalt als je alle verhalen hoort is dat er meerdere manieren zijn om een succesvol vakantiepark te runnen, maar dat oog voor wat de gast wil en het leveren van kwaliteit steeds terugkerende factoren zijn.
Is er nog ruimte voor meer vakantieparken in Nederland of is de markt verzadigd?
"Nee. De markt is al jaren verzadigd en kent een lage gemiddelde bezetting, zo laten de cijfers in hoofdstuk 1 van het boek ook zien. Nieuwe plekken creëren veroorzaakt extra problemen aan de ‘onderkant van de markt’; parken waar geen recreatief gebruik meer is. Uitzonderingen daargelaten, zoals het project Waterdunen waar dijkversterking, natuurwinning en nieuwe (verblijfs)recreatie hand in hand gaan.”
Zie je nog grote verschuivingen tussen typen parken?
"Zeker. De laatste jaren zien we verschillende verschuivingen plaatsvinden. Zo zijn vrijwel alle grotere kampeerbedrijven eigenlijk gemengde vakantieparken geworden waar men naast toeristische plaatsen meer verschillende soorten accommodatievormen plaatst. Het pure kamperen is veelal terug te vinden op boerderijcampings en daarnaast op natuurkampeerterreinen die het de laatste jaren goed doen.
Het aantal bungalowparken groeit, vooral in de watersportgebieden. Die groei vindt voor een deel plaats door chalet- en stacaravanparken om te bouwen, die in deze gebieden deels verdwijnen (en vaak wat meer in het binnenland terugkomen).
Voor de toekomst geven diverse deskundigen die ik voor het boek gesproken heb aan, dat we te maken krijgen met functievervaging op vakantieparken. Vervaging tussen vrije tijdsbesteding en werktijd bijvoorbeeld. Op vakantieparken dichtbij grote steden lijkt het een zeer reële optie om woon- en werkfunctie te combineren. Maar ook een mix van recreatie en wonen wordt als een reëel scenario gezien. Het overaanbod van parken en de grote woningbehoefte lijken dit proces te versnellen.”
Zie je een verdere ketenvorming en internationalisering of juist een heel andere ontwikkeling?
"Alleen al de ambities van de grotere ketenorganisaties lijken te voorspellen dat de ketenvorming zich doorzet. De private equity fondsen die achter Landal, Center Parcs, Roompot en sinds kort ook achter EuroParcs zitten (we kunnen intussen bijna van de Grote Vier i.p.v. de Grote Drie spreken), maken die groei ook mogelijk. En hoewel die groei voor een deel in het buitenland gezocht zal gaan worden, breidt men ook nog steeds in Nederland uit. Een ketenorganisaties als Molecaten kan vanwege haar filosofie om alle investeringen met eigen geld te financieren niet zo hard groeien, maar wil met de nieuwe generatie aan het roer ook blijven uitbreiden. En dan heb je nog andere spelers als Qurios die in een bepaalde niche flink doorpakken. Voor parken die geen bedrijfsopvolging hebben, zijn dit soort spelers natuurlijk ook een uitkomst.”
In het boek staat een hormonaal model uitgelegd, dat is nieuw voor de branche, kun je uitleggen wat je daarmee kunt?
"Dit betreft het Hormonale Activatie Stelsel (HAS) dat in de gaming industie wordt toegepast. Het model geeft inzicht in wat individuen kiezen en hoe ze daarop reageren. Hierbij gaat het uit van onze hormonen-huishouding, de ‘drivers’ die de beleving of ons gedrag mede bepalen. Bij de meeste ervaringen zijn meerdere hormonen betrokken die dan weer uitmonden in een mate van waardering van de activiteit. Zo is bijvoorbeeld de behoefte aan impliciet leren in sterke mate individueel bepaald. Een trigger kan de behoefte zijn om te verkennen en te begrijpen. De hormonen oxytocine en serotonine zijn in dat geval vooral actief. Een vereiste zou dan zijn om inzicht verruimende activiteiten (‘oh’ en ‘ah’) aan te bieden, door gasten bijvoorbeeld concreet culturele kennis te laten opdoen of sessies op het vlak van mindfulness te verzorgen. Als ondernemer is het dus van belang om zo goed mogelijk te weten wat de klant verwacht aan te treffen. En andersom: als er sprake is van een bepaald soort aanbod, kun je de werving van gasten daarop afstemmen.
In hoofdstuk 3 van mijn boek laat ik ook de samenhang van het HAS met het Leefstijlen-model zien; beide benaderingen kennen namelijk een actieve versus een passieve as een sociale versus een ego-gerichte as.”
Wat zie je als grootste uitdagingen voor vakantieparken de komende periode?
"Toch wel het flexibel kunnen inspelen, met niet-flexibel vastgoed als accommodaties en voorzieningen, op veranderende gastwensen. Het financieel gezond blijven is en blijft voor vele vakantieparken een grote uitdaging, mede door de grote investeringsdruk en behoudende banken. Dit in een context van toenemende concurrentie in een markt die toch al overbezet is.
De online vindbaarheid is daarbij voor zelfstandige parken een grote klus, zo blijkt ook wel uit het Vakantiepark Onderzoek dat we samen met de RECRON hebben uitgevoerd.”
Hoe zie je de verdere toekomst van vakantieparken?
"Ondanks corona, klimaatcrisis, concurrentie en een overaanbod zie ik de toekomst voor de sector toch hoopvol tegemoet. We hebben een prachtig land voor vakantieparken, we hebben vele zeer goede ondernemers en de branche is veerkrachtig. Dat zagen we begin dit jaar: als het moet, dan kan er op korte termijn veel.
De impact van de klimaatverandering en de overconsumptie zal langdurige gevolgen kennen die zeer veel impact zullen hebben voor elk vakantiepark, zo verwacht ik. De-globalisering en de-kapitalisme zullen op velerlei gebied hun weerslag vinden: op grondgebruik, watergebruik, andere vormen van mobiliteit, duurzame inkoop en bouw et cetera. Dit kan wellicht ook weer leiden tot meer binnenlandse vakanties.
Ik verwacht veel van de ontwikkeling naar een zinvolle (vrije)tijdsbesteding. De overheid schetst in haar Perspectief daar al de kaders voor en veel mensen zoeken een bepaalde zingeving, willen wel eens weg van al hun digitale bezigheden.
Bovendien is er denk ik nog veel ruimte voor verdere differentiatie in de markt. Door thematisering of bepaalde specifieke doelgroepen aan te spreken, kun je je als park namelijk onderscheiden. Ook door meer vermenging van recreatie en werk zullen sommige parken er anders uit gaan zien.
Momenteel leg ik de laatste hand op het afsluitende hoofdstuk over de toekomst van vakantieparken. Hierin zal ik aan de hand van alle trends en verwachtingen die impact kunnen hebben op de sector, enkele te verwachten scenario’s verder uitwerken.”
Meer informatie
Het boek Het Vakantiepark in Nederland met trends, feiten, scenario's en toekomstperspectief is in de store van NRIT te bestellen. De eerste drie hoofdstukken (de huidige situatie, geschiedenis en het perspectief van de gast) zijn reeds digitaal verschenen en direct beschikbaar. Klik hier voor alle bestelinformatie.
