Vuelta-start maakt Utrecht uniek in de wielerwereld

Op 19 augustus 2022 bereikt Utrecht een unieke status in de internationale wielerwereld. Op die dag, wanneer de Vuelta start in de Domstad, wordt het de eerste stad ter wereld die alle drie de grote rondes binnen de stadsgrenzen heeft gehad: Giro, Tour, Vuelta. Voor Cor Jansen, directeur Utrecht Marketing en wielerliefhebber, is de Vuelta echter ook nog iets anders: "Een middel voor bewoners en bezoekers om het verhaal van je stad te vertellen.”

Cor Jansen, sinds maart 2019 directeur Utrecht Marketing, heeft een voorgeschiedenis met het halen van de drie grote rondes (Tour de France, Giro d’Italia en Vuelta) naar de Domstad. "Vanaf 2007 was ik betrokken bij de lobby om de Tour naar Utrecht te halen met als motto ‘Tour Sous Le Dom’. We dachten: als Groningen het lukt om in 2002 de start van de Giro binnen te halen, moet dit ons toch ook lukken.”

Het moment

Het brengt hem meteen bij ‘Het moment’, de iconische seconden op 5 juli 2015 dat het peloton onder de Domtoren doorreed en die sindsdien in het collectieve geheugen van elke Utrechter – en ook van veel (Nederlandse) wielerliefhebbers buiten Utrecht – gegrift staan. "Dat was ‘one moment in time’ voor ons. En we hadden niet nu ons interview over de Vuelta gehad, wanneer we niet ‘Het moment’ hadden gehad. Dat moment hadden we overigens weer niet gekregen als we in 2008 niet de enorme nederlaag hadden geleden toen we hoorden dat de Tour in 2010 in Rotterdam zou starten.”

Op het moment dat Utrecht later hoorde dat het in 2010 wel finishplaats zou zijn voor de Giro, moesten er twee zaken gedaan worden. "Als eerste moesten we zorgen dat er in stad en regio veel mensen op af zouden komen. En ten tweede dat we ver binnen het budget zouden blijven. Dan zouden we namelijk tonen dat we zo’n evenement aankunnen en daarmee een prima basis hebben voor een nieuwe poging voor een Tourstart. We kregen daar later zelfs een compliment voor van de Tour-directeur Christian Prudhomme, die ons doorzettingsvermogen (perseverance in het Frans) om de Tour binnen te halen wel kon waarderen.”

Kiem voor de Vuelta

De Tour in Utrecht werd een enorm succes. "Nog altijd word ik aangesproken door mensen die me zeggen dat ze tijdens die dag bij de Dom stonden. En je hebt sindsdien een Utrecht van voor en na de Tour de France. ” Toch lag de kiem voor de volgende ronde al eerder. "De kop van een artikel over het Businesspeloton in het AD Utrechts Nieuwsblad 100 dagen voor de Tourstart was namelijk niet ‘Over 100 dagen de Tour’, maar ‘En nu de Vuelta!’.” Utrecht kopieerde ook succesonderdelen van de Tour de jaren erna. "Zo hadden we een ploegenpresentatie op het Lepelenburg. Het draaiboek voor die locatie hebben we later opnieuw gebruikt bij de huldiging van de voetbalvrouwen in augustus 2017. Ook omdat we hadden ontdekt dat als je boven die locatie een camera hangt je de stad heel mooi kunt laten zien.”

Historisch moment voor Utrecht, de Tour over het Domplein.

De lobby voor de Vuelta begon in 2016 met een bezoek aan een Vuelta-etappe in Galicië, samen met oud-wielrenner Mathieu Hermans, tienvoudig winnaar van Vuelta-etappes, als ambassadeur. "Door zijn aanwezigheid gingen er meteen allerlei deuren open en zaten we al snel met de Vuelta-directie om tafel. Die zagen op hun beurt in Utrecht een prachtige gelegenheid om hun Ronde te upgraden.” Bovendien was Nederland geen onbekend terrein, want in 2009 had Assen op het TT-circuit al de primeur gehad van een Vuelta-start. Dat was van belang omdat de Vuelta in tegenstelling tot de Tour en de Giro nog weinig ervaring had met starten in het buitenland.

Connectie met Brabant

Aanvankelijk had Jansen de start in Utrecht graag gekoppeld aan een etappe die in de dagen erna zou finishen op het parcours van de Amstel Goldrace in Zuid-Limburg. De Vuelta wilde echter geen lange etappes meer, waarna Brabant en daarbinnen nadrukkelijk Breda in beeld kwam. "Dat deel van West-Brabant is namelijk doordrenkt van wielercultuur en wielerhistorie met namen als Wagtmans en Van Est. Later is daar vanuit Brabant Sport ook Den Bosch nog bij gekomen, dat ook graag de start van een etappe wilde.”

Nederland als fietsland positioneren

De ploegentijdrit waarmee de Vuelta op vrijdag 19 augustus opent gaat door een groot deel van de stad. Daarbij worden ook wijken aangedaan, waarvoor Utrecht meer kan laten zien zoals Leidsche Rijn. Ook passeert de tijdrit het geboortehuis van de Utrechtse profwielrenner Martijn Tusveld die voor Team DSM uitkomt. "Mijn droomscenario is natuurlijk dat hij als Utrechtse jongen de rode trui haalt.” De tweede etappe, op zaterdag 20 augustus, gaat vanuit Den Bosch over de Utrechtse Heuvelrug, komt vervolgens via de noordkant Utrecht binnen en finisht op het Science Park. "Als je dan ook de ploegenpresentatie op donderdag 18 augustus meerekent hebben we drie dagen feest in de stad. Een dag later, op zondag 21 augustus, neemt Breda het over en kan Brabant maximaal exposure genereren. Maar eigenlijk gaat het nog verder: we spreken nadrukkelijk over La Vuelta Holanda, waarmee heel Nederland zich als fietsland kan positioneren.”

Witte zwaan

Jansen noemt Utrecht ‘de witte zwaan onder de grote publieksevenementen’. Hij legt uit waarom: "In tegenstelling tot sommige andere steden organiseren we evenementen zoals de Vuelta-start, altijd publiek-privaat. Dat hebben we ook bij de Tour gedaan. Bovendien hebben we er destijds voor gekozen om heel veel te investeren in de voorpret. Dat deden we met ‘100 dagen voor de Tour’ met bijzondere evenementen waarbij we langs de lijn van cultuur, economie en kennis de Tour warm maken in de stad. Dat betekende dat we het topmerk Universiteit Utrecht koppelden aan het topmerk Tour door onder meer kenniscongressen te organiseren over de functie van sport. Vervolgens haakte de HKU aan met op fietsen geïnspireerde modeshows. En ook andere cultuurpartijen zoals Tivoli en Vredenburg kwamen met voorpret-initiatieven.”

Er is naast voorpret echter ook een legacy die Utrecht als stad heeft overgehouden aan het bezoek van zowel de Giro als de Tour. Zo is er vanaf 2010 – het jaar van de Giro – elk jaar de Classico Giro Utrecht toertochten en vanaf 2015 – het jaar van de Tour – ook jaarlijks een Tour d’Utrecht. "Op dezelfde wijze zal er ook volgend jaar in de week voor de Vuelta-start een toertocht komen. Met die drie toertochten, waaraan jaarlijks duizenden mensen deelnemen, willen we laten zien dat de legacy meer is dan de paar dagen profwielrennen.”

Utrecht fietsregio

De legacy van de drie starts is volgens Jansen ook Utrecht positioneren als fietsstad. "Daarvoor is nu steeds meer tastbaar bewijs: we hebben de grootste fietsenstalling ter wereld en zijn na augustus 2022 de enige stad ter wereld die de drie grote rondes heeft gehad. We hebben ook driemaal zoveel fietsen als inwoners. Dat past allemaal in de manier waarop we als Utrecht Marketing de stad profileren: gezond stedelijk leven voor iedereen. In dat verhaal staat de fiets voor zaken als slimme en duurzame mobiliteit in een stad die de fietsinfrastructuur goed op orde heeft.”

Het tijdritparcours van de Tour in 2015 is in Utrecht vanaf 2016 na te fietsen, gemarkeerd met gele pins in de fietspaden en op de stoep. Jansen had nog wel een stap verder willen gaan: "Ik had het liefste het Tour-logo geel in de fietspaden gefreesd.”

Omarmen

Het brengt Jansen bij een andere grote opbrengst van de wielerrondes: "Je ziet dat een sector, die je niet meteen bij sport verwacht, de cultuursector, zo’n groot evenement omarmt. Zo is er nu een groot amateurtheater dat op de Vuelta gaat inspelen en hadden we bij de Tour de koren langs de singel. Voor de Vuelta is er al een heel activatieprogramma, dat zich overigens niet alleen in de stad Utrecht afspeelt, maar ook op de Utrechtse Heuvelrug. En in Brabant. In dat programma wordt ook intensief samengewerkt met scholen. Een samenwerking die we al in Spanje zagen tijdens ons bezoek in 2016 aan de Vuelta.”

Vuelta Fietshubs

In Utrecht worden daarom in de aanloop naar de Vuelta door Sport Utrecht Vuelta Fietshubs aangelegd, rondreizende fietsdorpen waarin activiteiten worden georganiseerd voor fietsers van alle leeftijden en niveaus. Van sportieve activiteiten, tot kunst, muziek en cultuur. Het centrale middelpunt is een pumptrack, een mobiele BMX-baan van gerecycled plastic waarover je kunt BMX-en, steppen en skateboarden. "Die Vuelta Fietshubs zijn belangrijk bij het activeren van kinderen en bij het promoten van wielrennen als sport.”

Het laat allemaal zien dat de komst van de Vuelta meer is dan een doel op zich. "Het is een middel om het verhaal van je stad te vertellen voor bewoners én bezoekers. Met slimme coalities met cultuur, kennispartijen en onderwijs, maar ook met economische partijen zoals de gastvrijheidssector en daarbinnen de hotels en de horeca, waarbij de Vuelta een rol kan spelen in het economisch herstel. Daarom willen we ook weer ‘Tourpleinen’, zoals in 2015. Toen waren er 20 Tourpleinen met 45 grote schermen. Daarmee creëer je nog meer beleving zonder dat mensen per se aan het parcours moeten staan. De pleinen zijn gefinancierd door het Ondernemersfonds, omdat de Horecaondernemers rond de pleinen belang hebben bij het goed organiseren ervan en bij het investeren in beleving.”

In 2016 begon de lobby voor de Vuelta.

Het brengt Jansen bij de basisgedachte waarom Utrecht Marketing zich inzet voor de komst van grote rondes: "Enerzijds wil je iets moois bieden aan mensen die trots zijn dat ze erbij zijn geweest en anderzijds wil je dat het uitstraling heeft naar buiten.” En het levert ook economisch het nodige op: "De Universiteit Utrecht heeft na de Tour berekend dat het directe effect 25 miljoen euro aan opbrengsten opleverde.” Jansen is optimistisch over de effecten die Vuelta zal gaan hebben: "Dat heeft vooral te maken met het feit dat we door corona noodgedwongen ons veel langer hebben kunnen voorbereiden en meer kunnen investeren in de voorpret. Bovendien kunnen we in 2022 een verbinding leggen met Utrecht 900, de viering van het 900-jarig bestaan van de stad.” Jansen verwacht daarom een verschil met de Tour waarbij er aanvankelijk veel scepsis was en pas na afloop veel mensen het betreurden dat ze die dag niet in Utrecht waren geweest. "Voor de Vuelta gaat Utrecht straks massaal uitlopen!”

Relevante websites

• www.lavueltaholanda.com/
• classicogiroutrecht.nl/
• tourdutrecht.nl/
• www.vueltafietshub.nl
• www.ontdek-utrecht.nl/