Participatie sleutel tot waardeverhoging bezoekerseconomie

Een goed gesprek met Geerte Udo van amsterdam&partners en Wilbert Lek van Rotterdam Partners levert een boeiende discussie op over het verrijken van de bezoekerseconomie door partners en bewoners erbij te betrekken. De pps-constructie kan de komende jaren een nieuwe bloei aan recreatie en toerisme geven in destinaties. "Wat goed is voor de bewoner pakt ook goed uit voor de bezoeker en dan wel in dát ritme,” meldt Wilbert Lek.

Geerte Udo is directeur van DMO amsterdam&partners. De pandemie raakte de hoofdstad hard. Van de ooit zo volle hotels bleef weinig meer over. De vitale culturele sector zat vaak op slot. Maar er waren ook geen overlast bezorgende feestvierders in Amsterdam. Amsterdam werd vóór de pandemie een symbool voor overlast van bezoekers. Geerte greep de crisisperiode aan om met de partners om tafel te zitten en samen een nieuwe visie te ontwikkelen op het herontwerp van de bezoekerseconomie. Die visie kan leiden tot een nieuwe waarde achter de bezoekerseconomie. Wilbert Lek is sinds 2019 directeur van Rotterdam Partners. Nog niet eens een jaar later zat hij met zijn team in de coronacrisis. Hij gebruikte deze periode om de aanbevelingen van het International Advisory Board (IAB) over toerisme in Rotterdam om te zetten in concrete acties. Het herstel van de bezoekerseconomie wordt een bijzondere tijd.

Waar staan Amsterdam en Rotterdam in toeristisch opzicht?

Geerte Udo: "Voor alle steden is het echt een hele zware crisis. Het worden spannende jaren voor het herstel van de bezoekerseconomie. Met steun bleven veel bedrijven in de lucht. Maar hoe komt het terug? Wat blijft er echt overeind. Wij hebben die crisistijd gebruikt om gesprekken met elkaar te voeren over wat we willen. Welk soort bezoekerseconomie voegt waarde toe aan Amsterdam en draagt bij aan het welzijn van zijn bewoners. Die gesprekken hebben we samen gevoerd met de bewoners. Daarmee kom je uit die tegenstrijdigheid of je vóór of tégen bezoekers bent. De meesten zijn tegen bezoekers die overlast geven. We hebben door corona en het gemis van bezoekers duidelijk gezien hoe bezoekers bijdragen aan de culturele infrastructuur, bijdragen aan het openbaar vervoer en de belangrijke influx van mensen die langskomen. Een metropool is een levend organisme en dat beeld is veel beter beklijfd. Het is geen aparte industrie die zomaar op zichzelf staat. Juist bij havensteden is de ontstaansgeschiedenis dat mensen elkaar ontmoeten.”

"Daarmee kom je uit die tegenstrijdigheid of je vóór of tégen bezoekers bent”

Wilbert beaamt het standpunt en wijst op het verschil tussen beide destinaties: "De economie op en rond de haven heeft Rotterdam altijd wel gedomineerd. De bezoekerseconomie is langzaam meegegroeid. Er is de afgelopen tien jaar heel veel werk van gemaakt om de stad aantrekkelijk te maken voor bewoners en daarmee ook voor bezoekers.” Wilbert wijst onder meer op de life sciences en de medische sector die zich ontpoppen als sterke pijlers in de regionale economie.

Geerte geeft aan dat er in de politiek en in het bedrijfsleven te eenvoudig over toerisme wordt gedacht: "Vaak is gezegd, stop maar met campagnes, dan komen toeristen niet. Maar er werd te simpel gedacht dat de bezoekerseconomie een geïsoleerd onderdeel was. Het beeld is nu zichtbaar dat bezoekers van waarde zijn voor de héle economie. Door de politiek en de bewoners was er een misperceptie over de drukte. Er zijn delen in Amsterdam waar het te druk kan zijn. Er zijn ook heel veel delen in Amsterdam die graag meer bezoekers willen ontvangen. Daarnaast zijn er delen die te veel stag-parties ontvangen. Er is een veel beter beeld ontstaan van de bezoekerseconomie. De meeste hotels willen óók geen overlast van kotsende Engelsen. We zijn uit de modus van ‘wat willen we niet’. Dan kun je een mooi pact maken voor de toekomst. Die kennis moet je delen en daarom werken we samen met andere steden. De evolutie van de bezoekerseconomie zal nog een tijd duren. Het gaat om lange lijnen in onder meer beleid die je nu uitzet.”

Wilbert ziet de kansen voor de lange lijnen en tegelijkertijd zit hij met problemen: "Het merendeel van onze partners is overeind gebleven maar nu zien we overal personeelstekorten. Het is absoluut merkbaar dat hotels en horeca nauwelijks nieuwe mensen vinden. Studenten hebben ook weer andere baantjes gevonden. Vakkrachten uit de horeca vonden ergens anders een baan. Het is een enorme contradictie voor veel bedrijven; ze willen vol gas na de crisis, maar nu lopen ze tegen andere beperkingen aan. De mensen zijn er niet om mee door te gaan.”

Spreiding toerisme: "Dat is een collectieve effort, geen individueel te sturen mechaniek.”

Geerte: "Door coronacrisis willen we elkaar nog veel meer versterken. De congressector is van een enorme meerwaarde. Het gaat niet alleen over geld en bezettingsgraad, het is je business ecosysteem. Een deelnemer van een congres komt vaak nog eens terug. Zij hebben kinderen die willen studeren. Bedrijven kijken nu anders naar zakelijk reizen. Bedrijven voelen ook dat er een enorme backlash is door het niet ontmoeten. Gister had ik een business event met partners. Wat een enorme creativiteit was er door elkaar live te zien en te spreken. Er kwamen zoveel nieuwe ideeën boven tafel, dat kan niet via een scherm. Veel kan op afstand maar bij creatie lukt dat niet goed. Die menselijke behoefte aan creatie en innovatie is hard nodig voor onze steden. Als je de berichten mag geloven blijft China dicht tot 2024. Dus zoeken we nieuwe kansen in Europa en in de VS. Die zakelijke markt is zichzelf aan het herontdekken.”

Wilbert Lek: "We zijn nu als Nederland in concurrentie met Berlijn, Frankrijk en andere regio’s en daarom kun je dat beter met elkaar pitchen.”

Wilbert: "Bedrijven heroverwegen alles wat een commodity is. Vorig jaar is een advisory board report gemaakt voor het zakelijk segment. Dat herbevestigde het belang van zakelijk bezoek, maar schetste ook dat er meer aandacht moet zijn voor de impact van het ontmoeten. Het gaat veel meer over het programma waardoor de impact groter is voor de bezoeker van een congres. Bijvoorbeeld met voorbezoek aan een locatie in Rotterdam en leisure achteraf. We moeten dan als DMO’s en regio’s veel meer binnenhalen. We zijn nu als Nederland in concurrentie met Berlijn, Frankrijk en andere regio’s en daarom kun je dat beter met elkaar pitchen. Door corona is er veel zand in de motor gekomen.”
Geerte: "De kracht van Nederland is dat we zo divers zijn. Door de crisis hebben we in Amsterdam weer het congresbureau Amsterdam Convention Bureau kunnen oprichten. We gaan met alle steden van kwantiteit naar kwaliteit. Natuurlijk ben je elkaars concurrent. Maar ecosysteem is anders. Met Rotterdam, Den Haag en andere steden heb je een veel beter pallet in wat je biedt voor organisatoren. NL is één grote metropool. En als je in de co-creatie zit met je partners in je stad ben je als destinatie onderscheidend.”

Wilbert: "In het internationaal speelveld zet je eerst Nederland op de kaart. Daarna strijden we wat voor bod we het beste neerleggen. Met 24 DMO’s wil je gezamenlijk als aantrekkelijk worden ervaren. Als je dat goed uitspeelt kun je met elkaar profiteren. Daarnaast hebben steden en regio’s natuurlijk hun eigen onderscheidende eigenschappen. ”

Duurzame ontwikkeling van de destinatie

Geerte: "De sector ziet de noodzaak op sociaal ecologisch en duurzaam vlak. Als je er niet aan meedoet, zet je jezelf buitenspel. We hebben het in ons om een frontrunner te worden in een duurzame economie. We zijn een gezonde sector waarbij de benefits merkbaar zijn voor iedereen. Een congres voor cardiologen heeft daarom al publieksonderdelen. Wat heb je meer voor waarde voor bewoners? Een attractie die alleen interessant is voor Chinezen, daar heeft een stad niks aan. We hebben veel meer inzicht in bezoekersgedrag. Je kan prima bezoek spreiden als je maar vraag en aanbod aan elkaar koppelt. Je moet mensen beter gidsen door je stad. In de metropool kunnen we op meerwaarde het herhaalbezoek verbeteren. Na de crisis moeten we proactief zijn op de bezoekers die makkelijker te verleiden zijn. Niet zomaar meer mensen door de stad jagen maar waarde toevoegen.”

"Die menselijke behoefte aan creatie en innovatie is hard nodig voor onze steden”

Gemene vraag: discussiëren we over twee jaar weer over overtoerisme?

Geerte: "Ik denk dat de negatieve kant van de bezoekerseconomie niet weg is. Er komen weer parties en dan kan het nog harder clashen omdat de stad is gewend aan rust na twee jaar coronacrisis. Je hebt het als stad gelokaliseerd en het is een probleem. Anderzijds is de andere 95% van de inwoners blij met de toegevoegde waarde van toerisme. Het is een transitie die je niet in één stap kunt maken. Het is net als duurzaam gedrag verbeteren, dat lukt niet in een dag. Het gesprek gaat de goede kant op; we praten er op een veel functionelere manier over.”

Wilbert: "We moeten het niet zover laten komen. We moeten vraag en aanbod samen organiseren, en zo zorgen voor spreiding. Dat is een collectieve effort, geen individueel te sturen mechaniek. Als steden en regio’s, en overheden moeten we op dit onderwerp samenwerken.”

Geerte verbindt de oplossing ook aan de regio’s: "DMO’s werken met grotere regionale gebieden samen om met elkaar problemen van de bezoekerseconomie op te lossen. Daar ligt een taak voor een publiek-private samenwerking. Dan zie je de weg naar oplossing komen en dat komt door bedrijven, bewoners en overheden die elkaar helpen. De toeristische industrie roept ‘we voegen waarde toe’ maar dat alleen roepen, dat helpt niet. Als je samen in een publiek-private samenwerking zit, is er ruimte voor een metropool waar welzijn hoog is. Daarom is er nu structureel overleg met de bewoners. De vraag staat daarbij centraal ‘hoe kunnen we elkaar versterken?’. Want ook in West en Zuidoost willen we aantrekkelijke stadsdelen als bezoekgebied voor gasten en voor bewoners. Bewoners zijn nu betrokken bij wat is het imago van Amsterdam. Zij kunnen dat precies vertellen. Samen kijken we naar kansen en oplossingen.”

Wilbert: "Te lang is de toeristische sector gaan uitleggen waarom bezoekers goed zijn. Daar zijn we nu wel aan voorbij. Het uitleggen is niet de oplossing maar met bewoners nadenken hoe je het verrijkt is wel een deel van de oplossing. Met participatie van de bewoners kun je de bezoekerseconomie versterken. Ook in de lengte in beleid en met lengte in duurzame ontwikkeling kun je met participatie realiseren.”