Heerlen beleeft mijnverleden

Sinds 23 februari hangt in Heerlen de vuile was buiten. Vuil is het niet, het zijn de ‘pungel’doeken en lange onderbroeken in de Saroleastraat en de Dr. Poelsstraat. De was die je ook aantrof in de stad toen het nog hét centrum was in Nederland voor de mijnbouw. Dit als connectie met de oplevering op 1 mei van Warenhuis Kneepkens dat het nieuwe Nederlands Mijnmuseum is. De gekozen strategie immersive entertainment is sterk doorgevoerd in Heerlen en in de regio.

Op die 23e werden twee nieuwe wandelingen gelanceerd. De nieuwe Mijnwandeling ‘Het Mijnverleden op straat’ - een samenwerking tussen gemeente Heerlen, het Nederlands Mijnmuseum en Visit Zuid-Limburg - en de ‘Pungelroute’. De pungel zegt de meeste Nederlanders niets. Als je weet dat de pungel onder meer werd gebruikt om de lunch van de mijnwerker en kleding in mee te nemen, gaat het al echt leven. Het is een teken dat Heerlen een rijke mijntijd kende en dat niet alles uit die tijd is verdwenen. "Sterker nog, misschien loop je dagelijks langs panden of objecten die een link hebben met die tijd en heb je er geen weet van. Leer met de nieuwe wandelingen je eigen DNA kennen,” meldt Visit Zuid-Limburg aan de inwoners.

Nieuwe wandelroutes

Het opvallende aan de samenwerking tussen het nieuwe museum en DMO Visit Zuid-Limburg is de verbinding van de beleving op straat tot naar het museum. Die integrale aanpak kan goed uitpakken voor het museum en voor de stad. De stad Heerlen was hét centrum van de voormalige Mijnstreek. Hoewel de mijnen al lang gesloten zijn, zijn de sporen uit het verleden nog steeds te zien, te voelen én te horen. Soms is deze geschiedenis goed verstopt want de sloophamer heeft er veel uit geslagen, maar tijdens het wandelen van de nieuwe wandelroute ‘Het Mijnverleden op straat’ van 3,3 km, komt die zeker aan de oppervlakte. De wandeling is voor 1 euro te verkrijgen in de Visit Zuid-Limburg Experience Heerlen-Parkstad, bij het Nederlands Mijnmuseum en in de Visit Zuid-Limburg webshop. De samenwerking is opgezocht met de ondernemers om de beleving in de stad te verrijken.

De mijnwandeling is te combineren met de ‘Pungelroute’, een route waar veertien ondernemers in het centrum van Heerlen aan meedoen

De mijnwandeling is ook te combineren met de ‘Pungelroute’, een route waar veertien ondernemers in het centrum van Heerlen aan meedoen. Verstopt in hun etalages in de binnenstad van Heerlen, vind je hier pungels. Dat zijn blauw-wit geblokte theedoeken, die gevuld zijn met mijnwerkerskleding. En bij elke pungel vind je een afbeelding - met uitleg - die je meevoert naar de tijd van de mijnen op deze plek. Dat zorgt voor nog meer inzichten over de speciale en kenmerkende mijntijd van deze regio. (Consumentinformatie is te vinden op visitzuidlimburg.nl/pungelroute.) Hun etalages worden gebruikt om verhalen te vertellen en ondertussen worden de bezoekers verleid met arrangementen.

Wandelen en virtueel beleven

Om de beleving te verhogen kun je zowel bij de huidige locatie van het Nederlands Mijnmuseum als ook bij de nog te openen nieuwe locatie Warenhuis Kneepkens een virtuele video uit die tijd zien, na het scannen van een code. Zo leert jong en oud spelenderwijze iets over ons lokale verleden. En of dat nog niet genoeg is, worden er binnenkort drie ‘mijn’banken van beeldend kunstenaar Paul Koenen aan de wandeling toegevoegd. Met daarbij een stoeptegel waarop de virtuele video’s ook nog te bekijken zijn. De video’s zijn gemaakt in 2021. De DMO dacht verder na en zette naast wandelroutes en video ook een podcast op en daarmee wordt de content op meerdere manieren wordt aangeboden.

Bij de opening van de Pungelroute werden door ondernemers pungeldoeken met lunch uitgedeeld. Van links naar rechts: Moniek Daniels (Visit Zuid-Limburg), wethouder Jordi Clemens en Kerensa Kuijpers (IBA Parkstad).

Op de landingspage visitzuidlimburg.nl/heerlensmijnverleden is de mooie podcast te vinden en staan beelden over het Heerlens mijnverleden. Bij de huidige locatie van het Nederlands Mijnmuseum, het schachtgebouw van de voormalige staatsmijn Maurits en de Visit Zuid-Limburg Experience Heerlen- Parkstad aan het Spoorplein 40, hangt ook een inspiratiescherm over deze tijd. In de toekomst volgen er nog bijpassende arrangementen. DMO Zuid-Limburg geeft na enkele vragen over het project aan dat in de hele opzet de strategie van immersive entertainment is toegepast. Dat is strak doorgetrokken vanuit het museum, fysiek in de stad tot en met video’s en podcast. Fietsen hoort natuurlijk ook bij Limburg en daarom zijn speciale fietsroutes ontwikkeld. Op alle niveaus in communicatie en routes worden de consumenten aangesproken. De DMO ziet een latente wens bij de bezoekers en de inwoners om meer te willen weten over het ‘zwarte goud’ verleden. Die latente wens wordt omgezet naar actie door de gekozen strategie. Visit Zuid-Limburg werkt een aantal verhaallijnen uit over de regio. Het mijnverleden wordt als een van de grote verhalen gezien waardoor veel over de steden en de regio verteld kan worden. Het speelt niet alleen in op historie maar ook op geologie. "Het Mijnverleden is een van de grote verhalen, ook toeristisch gezien,” meldt een van de projectmedewerkers.

Via de qr-code op de routeborden krijg je meer achtergrondinformatie bij de Pungelroute.

"Het Mijnverleden is een van de grote verhalen, ook toeristisch gezien”

Verbinding leggen naar innovatie

Bij de afronding van dit artikel was projectleider Sven Kools volop bezig met mogelijke extra routes. Daarbij kijk je als bezoeker niet alleen naar het verleden maar ook naar de bedrijvigheid die nu bestaat en zijn wortels heeft in het mijnverleden. Er wordt gewerkt aan een nieuwe interactieve wandeltocht door Geleen met als thema de Mijn Maurits. Dit zal een interactieve wandelroute worden met weer de toepassing van digitale technieken. Hierover zijn begin dit jaar de eerste oriënterende gesprekken geweest met onder meer de gemeente Sittard-Geleen, heemkunde Geleen en Centrummanagement Geleen.

Er wordt ook gedacht aan het toevoegen van een fietsroute die de verbinding legt tussen verleden en heden. Een fietsroute rondom het overkoepelend thema ‘innovatie’ door Sittard-Geleen. Dit zal een route worden die laat zien hoe de Mijn Maurits het startpunt was van het huidige Chemelot. Deze industriële reus biedt werk aan ongeveer 8.000 medewerkers en het is een verband van rond de 60 fabrieken. Het biedt werk aan mensen met 100 verschillende nationaliteiten. Een goede graadmeter hoe zichtbaar deze chemieproducent is, is het netwerk van eigen wegen van 50 kilometer lang. De route brengt historie en toekomst bij elkaar, door onderweg innovatie te laten zien. Hierover worden op korte termijn de eerste brainstormsessies gehouden.

Daarnaast wordt door de DMO bekeken of routes kunnen starten vanuit de Visit Zuid-Limburg Experience Sittard-Geleen. Ook op die plek krijgt het mijnverleden een plek door uitleg over de mijn Maurits. De Maurits was tot 1958 de grootste tweeschachtenmijn in de wereld.