Kanteling rol toerisme en recreatie in coalitieakkoorden
Groeiende aandacht voor duurzaamheid en leefbaarheid
In 11 van de 12 Nederlandse provincies zijn de coalitieakkoorden getekend. Alleen Noord-Brabant laat nog op zich wachten (inmiddels toegevoegd). Sinds de decentralisatie van het ruimtelijk-economisch beleid zijn provincies verantwoordelijk voor het toeristisch-recreatief beleid. Hoe komt ons beleidsterrein naar voren in die coalitieakkoorden? We nemen 467 pagina’s door op zoek naar het vrijetijdsbeleid. We worden niet teleurgesteld.
De vrijetijdssector wordt maar liefst 161 keer benoemd, gemiddeld 15 keer per coalitieakkoord. Het meest in Zuid-Holland en Utrecht waar recreatie hoog op de agenda staat. In alle akkoorden is aandacht voor het vrijetijdsdomein en heeft een gedeputeerde vrije tijd, toerisme en recreatie als specifiek aandachtspunt. In zeven provincies valt toerisme onder een economisch ingestoken programmapunt, in vier provincies vallen we onder een programma dat meer omgevingsgericht is of leefbaarheid meer centraal staat. In vijf provincies is ‘onze’ gedeputeerde afkomstig uit de VVD. In twee provincies is deze van CDA-huize en nog eens twee provincies vertrouwen onze sector toe aan een PvdA-er. De ChristenUnie en een partijloze gedeputeerde komen elk in 1 provincie voor. Zeven gedeputeerden zijn man en vier vrouw. Opvallend is dat maar in zes coalitieakkoorden de provinciale DMO expliciet wordt benoemd.
Samenvattend zien we in alle coalitieakkoorden nog veel aandacht voor de economische impact die de sector heeft voor de regionale economie en werkgelegenheid. Toch zien we een verschuiving waarbij de rol die recreatie en toerisme voor de leefbaarheid kan spelen in bijna alle provincies wordt benadrukt. Provincies met een grote woningenbouwopgave erkennen de noodzaak om recreatiemogelijkheden dichtbij voor die nieuwe inwoners te realiseren. In toeristisch drukke provincies speelt verdere spreiding van toeristen in tijd en plaats heel nadrukkelijk. Provincies met een wat lager aantal toeristen zetten juist in op het aanjagen van toerisme met als doel het volume omhoog te krijgen.
Groningen
In Groningen hebben BBB, PvdA, ChristenUnie en Groninger belang elkaar gevonden in het hoofdlijnenakkoord ‘Veur Mekoar’. Hierin staat het belang van de Groningers voorop. "Dat lijkt een open deur, maar bij het maken van keuzes is het effect en de meerwaarde voor de Groningers ons belangrijkste afwegingskader. We doen mee aan de landelijke transities in de landbouw, natuur, energie, mobiliteit en gezondheid. Maar verandering heeft alleen kans van slagen als ze gedragen en beleefd wordt door verreweg de meeste Groningers. We willen geen koploper zijn als het peloton niet kan volgen.” Groningen ziet zichzelf vooral als landbouwprovincie en wil dat blijven. "Groningen heeft misschien wel de meeste ruimte voor een toekomstbestendige landbouw in Nederland. Tegelijkertijd hebben we een prachtige natuur met onder meer de Werelderfgoed Waddenzee, het Nationaal Park Lauwersmeer en vele andere mooie gebieden.”
Waar je in andere delen van het land struikelt over toeristische routes, valt er in Groningen nog veel te winnen
Friesland
Ook Friesland wil de komende bestuursperiode naast haar inwoners staan. Bouwen aan vertrouwen is hier het motto waar BBB, CDA, FNP en ChristenUnie voor tekenen. Het gaat om samen investeren om Fryslân verder te helpen. "Investeren in elkaar, in relaties, in de samenleving. Zo werken wij aan het vertrouwen in de overheid. Als provincie willen wij daar een belangrijke bijdrage aan leveren. Wij gaan naast inwoners staan die activiteiten organiseren. Wij helpen bedrijven om te vernieuwen. Wij ondersteunen besturen van verenigingen en organisaties.”
De provincie is trots op haar recreatie- en gastvrijheidssector. Die moet zich verder kunnen ontwikkelen. "Wij moeten laten zien dat deze sector er voor elke inkomensgroep is. Daarin hebben toerismepromotors Merk Fryslân en Toerisme Alliantie Fryslân een belangrijke rol. Merk Fryslân kan ook meer aan regiomarketing doen: laten zien dat het prettig wonen, studeren en werken in Fryslân is.” Ook in Gastvrij Fryslân blijft de provincie investeren. Nieuw is dat recreatieve voorzieningen kleine windmolens mogen plaatsen. De opgewekte energie is alleen voor eigen gebruik.
We willen nog deze bestuursperiode een congres Duurzaam Toerisme organiseren
Drenthe
In Drenthe hebben vier partijen een coalitie gesloten, BBB PvdA, VVD en CDA. Onder het motto ‘Samen bouwen we Drenthe’ gaan ze aan de slag met de grote en ingewikkelde opgaven rond onder andere klimaatverandering, digitalisering, groei van verschillen in welvaart, schaarste van ruimte en de soms gespannen maatschappelijke verhoudingen. In Drenthe is ‘ruimte’ de leidraad voor het beleid. Het gaat dan om ruimte geven, houden en vragen. Maar ook de ruimte om jezelf te zijn. "In Drenthe weten we grote en ingewikkelde opgaven samen het hoofd te bieden.”
Kijken naar creatieve, haalbare oplossingen
Overijssel
In Overijssel staan ze ‘Schouder aan schouder’ in het coalitieakkoord tussen BBB, VVD, GroenLinks, PvdA en SGP en staat het zogenaamde noaberschap hoog in het vaandel. Het betekent vooral naar elkaar omkijken en net dat stapje extra zetten voor mensen die dat nodig hebben. Maar ook elkaar de ruimte geven. Die Overijsselse ruimte benoemen ze als ‘Tuin van Nederland’. Een provincie met prachtige natuur, gevarieerde landschappen, hechte dorpen en kernen, en bruisende steden waar stad en platteland onlosmakelijk met elkaar zijn verbonden. Maar ook Overijssel staat voor grote opgaven rond platteland, landbouw en natuur, rond water- en energiesystemen, woningen, bereikbaarheid en ruimte, de economie en de sociale samenhang.
Bijzondere aandacht voor toeristische parels zoals de Hanzesteden, de Nationale Parken en het Twentse landschap
Ook sport draagt Overijssel een warm hart toe omdat vitale en gezonde mensen goed voor zichzelf en hun leefomgeving kunnen zorgen. "Met onze samenwerkingspartners werken we onder andere in regioverband en met het Provinciaal Sportakkoord aan het stimuleren van positieve gezondheid en sport en bewegen.”
Gelderland
In Gelderland heeft het coalitieakkoord de titel ‘Gelderland gewoon doen’ meegekregen. De komende vier jaar gaan BBB, VVD, CDA, ChristenUnie en SGP daarmee samen aan de slag. In dit akkoord geen algemene bespiegelingen maar gelijk veel bullets met concrete acties waar een praktisch en uitvoerbaar beleid centraal staat.
Toerisme valt onder het beleidsterrein ‘Economie’ waarbij Gelderland inzet op een vitale en innovatieve economie. "We gaan voor een economie waar bedrijven zich graag vestigen en blijven investeren. In een provincie die het meest mkb-vriendelijk is, omdat daar de veerkracht zit van onze economie.” Recreatie en toerisme zijn een belangrijke economische sector voor Gelderland met veel werkgelegenheid, die bijdraagt aan de leefbaarheid in diverse regio’s. "Dat willen we behouden en stimuleren.”
Voor toerisme komt de provincie medio 2024 met een integraal plan. Meer dan nu gaat het nieuwe bestuur uit van de kennis en kracht van de sector zelf. Maar niet alles gaat veranderen: "We blijven investeren in de regionale bureaus voor toerisme en samenwerkingsverbanden.”
We blijven investeren in de regionale bureaus voor toerisme en samenwerkingsverbanden
Flevoland
In Flevoland hebben BBB, VVD, PVV, ChristenUnie en SGP het coalitieakkoord ‘Toekomst voor het nieuwe land’ gesloten. Net als andere provincies ziet Flevoland grote uitdagingen rond het tekort aan woonruimte, de energievoorziening, de klimaatontwikkeling, de druk op het milieu en de toenemende gevoelens van ongelijkheid. "Niet eerder heeft de samenleving met zoveel verschillende uitdagingen te maken gehad die zo omvangrijk, nieuw en complex tegelijk waren.”
In Flevoland is het toeristisch-recreatief beleid onderdeel van het beleidsterrein ‘Vitale Samenleving en Aantrekkelijk Flevoland.’ In de optiek van het kersverse provinciebestuur kunnen recreatie en toerisme een belangrijke bijdrage leveren aan de kwaliteit, leefbaarheid en bekendheid van Flevoland.
Toegankelijkheid en beleefbaarheid voor Flevolanders en gasten vergroten
Noord-Holland
De provincie Noord-Holland wil met het coalitieakkoord ‘Verbindend vooruit!’. Samen maken BBB, VVD, Groenlinks en PvdA zich sterk voor een leefbare en economisch krachtige provincie voor alle Noord-Hollanders. Noord-Holland staat, net als veel andere provincies voor grote opgaven. "We willen voor 2030 184.000 woningen bijbouwen. Daarnaast willen we het energienet uitbreiden, de natuur versterken, de luchtkwaliteit verbeteren, de klimaatcrisis tegengaan, en oog houden voor een toekomstbestendige landbouw in onze provincie. Daarnaast verbeteren we de bereikbaarheid, de leefbaarheid en de economie.”
In het landelijk gebied van Noord-Holland komen veel verschillende opgaven samen. Daarom kiest de provincie voor een brede blik en een integrale aanpak. "In het Provinciaal Programma Landelijk Gebied (PPLG) brengen we de opgaven samen voor natuur en stikstof, water en bodem, klimaat en bodemdaling, landbouw, landschap, erfgoed en recreatie.”
We werken samen met gemeenten om de recreatieschappen te beheren en te onderhouden
De provincie ziet dat Noord-Hollanders graag in hun directe leefomgeving in het groen willen recreëren. "Dat is gelukkig ook rondom onze Noord-Hollandse steden het geval. ‘Groene longen’ zijn van grote waarde en verdienen daarom bescherming. Wij zullen ons samen met gemeenten, recreatieschappen en natuurorganisaties blijven inzetten om de kwaliteit van deze landschappelijke gebieden te versterken. Ook bij nieuwe woningbouwontwikkelingen moeten recreatiegebieden worden ontsloten. "We werken samen met gemeenten om de recreatieschappen te beheren en te onderhouden. Wij blijven de komende jaren dan ook een bijdrage leveren aan de recreatieschappen. Daarnaast stimuleren we de recreatieschappen om verdienmodellen te ontwikkelen om zelf inkomsten te genereren, bijvoorbeeld door ruimte te bieden aan evenementen.” Dit uiteraard met respect voor de natuur en met oog voor het specifieke karakter en de kwaliteiten van het gebied.
Zuid-Holland
In Zuid-Holland gaan BBB, VVD, GroenLinks, PvdA en CDA voor een ‘Krachtig Zuid-Holland’. Dat krachtig moet niet vertaald worden in een autoritaire provincie. Integendeel. Zuid-Holland kiest juist voor samenwerking en overbrugging van tegenstellingen. Net als veel andere provincies willen ze de grote maatschappelijke opgaven in samenhang aanpakken en zo perspectief aan de inwoners bieden. Dat perspectief richt zich op een netwerk van bereikbare en vitale steden, dorpen en gemeenschappen. Perspectief op een welvarend Zuid-Holland met een schone circulaire en innovatieve economie. Maar ook een perspectief op natuurherstel en een duurzame toekomstbestendige landbouw.
Zuid-Holland ziet dat toerisme en recreatie bijdragen aan een aantrekkelijk woon- werk- en leefklimaat. Maar mede vanwege de wereldwijde groei van het toerisme leidt dit op sommige plekken tot drukte, terwijl andere plekken meer zouden willen profiteren van toerisme. "We willen op sommige plekken meer toeristische overnachtingen mogelijk maken en een duurzaam toerisme stimuleren. We zetten daarvoor in op spreiding van toeristen over de gehele provincie. We stimuleren de ontwikkeling van brede toeristische streekpakketten zodat toeristen langer in een gebied verblijven. De nieuwe coalitie wil toerisme in balans laten zijn met de omgeving. "Dit betekent dat toerisme de lokale waarden versterkt, zoals natuur, erfgoed en waterrecreatie en de lokale voorzieningen en economie stimuleert. Hierdoor kan toerisme een middel zijn om het landelijk gebied vitaal, leefbaar en aantrekkelijk te houden, zonder het buitengebied vol te zetten met vakantiewoningen.
We gaan de belevingswaarde van het landschap versterken
Utrecht
Utrecht gaat aan de slag met een duurzame, gezonde, groene en ondernemende provincie. Ook deze coalitie van GroenLinks, VVD, D66, CDA en PvdA ziet dat we leven in een tijd van grote, ingewikkelde uitdagingen. Niet alleen op het gebied van klimaat, wonen, natuur, maar ook rondom werken, mobiliteit en gezondheid. "Het oplossen van deze uitdagingen vraagt om een verantwoordelijk, sterk, betrouwbaar en herkenbaar bestuur. Een bestuur dat naast de inwoners staat, oog heeft voor ieders belang en luistert naar de zorgen die er leven. Een bestuur dat, na zorgvuldige weging van alle belangen, knopen door durft te hakken.” Utrecht gaat in de grote gebiedsopgaven haar ruimtelijke regierol pakken om die in samenhang met alle grote opgaven uit te voeren.
Utrecht ziet zichzelf als een gezonde, aantrekkelijke en gevarieerde provincie voor bewoners en bezoekers. Utrecht is ook een gastvrije provincie, met veel recreatie en toerisme. De ruimte voor recreatie in het landelijk gebied blijft geborgd. Ook nieuwe natuur is zoveel mogelijk toegankelijk en beleefbaar. Bij het nastreven van vitale steden en dorpen is niet alleen aandacht voor wonen en werken, maar ook voor voldoende groen, natuur, recreatie, water, voorzieningen en de bereikbaarheid ervan.
Bij de aanleg van nieuwe woonwijken is voor het nieuwe college een groene woonomgeving vanzelfsprekend om de leefbaarheid voor de inwoners te waarborgen. Daarnaast zorgt Utrecht dat alle nieuw aangelegde recreatiegebieden standaard toegankelijk zijn voor mensen met een beperking. Ook op het moment dat bestaande recreatiegebieden grootschalig worden aangepakt wordt de toegankelijkheid meegenomen.
Meerdaags toerisme stimuleren om werkgelegenheid te stimuleren
Tot slot voegt Utrecht ook de daad bij het woord in klinkende munt. "We investeren geld in Groen groeit mee, groene BOA’s, de ontwikkeling van recreatie, subsidies voor groene initiatieven en het sportakkoord.”
Zeeland
Zeeland wil met Zeeland, voor Zeeland bouwen aan de toekomst. Dat is volgens de coalitiepartners BBB, CDA. SGP en VVD hard nodig omdat in het hele land het vertrouwen in de overheid sterk is afgenomen en nog steeds verder afneemt. De nieuwe coalitie ziet de grote vragen waar het Rijk mee worstelt. "Die herkennen wij en die delen we. Maar we zien ook dat het antwoord regionaal gegeven zal moeten worden. Omdat Nederland te divers is voor uniform Rijksbeleid.” Zeeland wil daarin eigen keuzes maken en gaat voor een betere balans tussen landbouw en natuur, waarbij ze niet gegijzeld willen worden door stikstof. In Zeeland moet de ruimte en de kwaliteit van het landschap bepalen wat er wel en niet kan. Tot slot bepaalt de kwaliteit van leven van de inwoners, brede welvaart, wat we wel en niet doen. Dat betekent van stikstofbeleid naar balans in het landelijk gebied, een visie op ruimte en een visie voor de Zeeuwen.
Recreatie en toerisme is een belangrijke economische factor maar moet in balans zijn met de belangen van inwoners
Limburg
In Limburg hebben BBB, VVD, CDA, PvdA en SP het akkoord ‘Elke Limburger telt’ in elkaar getimmerd. Ze zien het als hun taak om de dagelijkse leefwereld van mensen nadrukkelijker te verbinden met de prioriteiten en resultaten van de provincie. Limburg wil vertrouwen geven en samen bouwen met respect voor elkaars belangen en gevoelens, oog voor de voorgeschiedenis, en de wil om te zoeken naar maatwerk als daar ruimte voor is. "Zo bouwen wij samen aan een Limburg waar het goed leven, werken, ondernemen, studeren en recreëren is.” Daarom wil Limburg meer inzetten op collectiviteit en gemeenschapszin. Maar grote uitdagingen worden niet onbenoemd zoals de klimaatverandering, de demografische ontwikkeling, een nieuw perspectief voor het landelijk gebied, bestaanszekerheid, nieuwe energie en een bereikbaar en toegankelijk Limburg.
We streven naar een balans tussen enerzijds recreatie en toerisme en anderzijds de leefbaarheid en ontwikkelopgave
Het landelijk gebied van Limburg is van grote waarde. Een plek om te ontspannen en recreëren, voor de eigen inwoners en voor bezoekers van buiten. Maar het landelijk gebied staat aan de vooravond van een grootse verbouwing. De provincie Limburg gaat voor een integrale gebiedsgerichte aanpak van onderop, waarbij het gesprek in het gebied en aan de keukentafel van gebiedspartners het vertrekpunt is.
Noord-Brabant
Na het ter perse gaan van R&T Magazine heeft Noord-Brabant ook In coalitieakkoord gesloten. Hieronder de voor de vrijetijdseconomie relevante passages:
Noord-Brabant hebben VVD, GroenLinks, PvdA, SP, D66 en Lokaal Brabant een bestuursakkoord in elkaar getimmerd. Brabant staat voor grote opgaven en de provincie ziet dat er heel wat zal moeten veranderen voor een toekomstbestendige provincie. De doelen zijn ambitieus. Zo moet Brabant vooruitgaan en wil de provincie ervoor zorgen dat alle Brabanders mee kunnen in deze ontwikkeling.
Een ambitie die de vrijetijdssector raakt is die rond de brede welvaart: "We willen dat Brabanders gelukkig en gezond zijn. Dat zij hun eigen keuzes kunnen maken en regie kunnen voeren over hun leven. Daarom zetten wij ons de komende periode in voor het versterken van de brede welvaart van alle Brabanders. Daarvoor werken wij aan de kwaliteit van onze leefomgeving. Wij willen zowel het welzijn als de welvaart van Brabanders bevorderen. Zo zorgen wij ervoor dat het in Brabant fijn wonen, werken en leven is, nu en in de toekomst."
De provincie wil graag het verschil maken en dat doen ze met vier samenhangende vooruitzichten:
- Zicht op een welvarend, gezond en gelukkig Brabant;
- Zicht op een verbonden Brabant;
- Zicht op een duurzaam veranderend Brabant;
- Zicht op een gezonde natuur- en waterrijke leefomgeving.
Voor wat betreft de vrijetijdseconomie bouwt de nieuwe coalitie verder op het beleidskader ‘Levendig Brabant 2030’ dat nog dit jaar is vastgesteld. Het nieuwe bestuur gaat aan de slag met een uitvoeringsagenda waar de ambities verder worden uitgewerkt. De nieuwe coalitie ziet dat de Brabantse vrijetijdssector een positief effect heeft op het woon- en vestigingsklimaat voor inwoners, studenten, buitenlandse werknemers, bedrijven en positief is voor het welzijn en welbevinden van inwoners en bezoekers. "Het versterkt de Brabantse identiteit en het gevoel van trots op Brabant. Het draagt tevens bij aan andere provinciale opgaven. We ondersteunen goede initiatieven die bijdragen aan provinciale opgaven met betrekking tot recreatie en toerisme.”
Bruisende steden en kernen waar iedereen zich thuisvoelt en zichzelf kan zijn
Ook goed nieuws voor het Leisure Ontwikkelfonds Brabant dat tot en met 2027 blijft om de Brabantse vrijetijdseconomie te versterken. Daarnaast wordt (incidenteel) de ontwikkeling van ‘Van Gogh Homeland Experience’ ondersteund. "Het gaat hier om een initiatief dat vanuit de samenleving is ontstaan en waar relevante partijen op het terrein van de vrijetijdseconomie zich aan hebben verbonden."
Omdat recreatie belangrijk is voor ontspanning en recreatie gaat de provincie bekijken of het aanbod van natuur rond grote steden kan worden versterkt. Het uitgangspunt voor alle Brabantse natuur is dat deze wordt opengehouden voor recreatie. "Samen met onze partners zoeken wij naar slimme manieren om te grote drukte in de natuur te voorkomen en te begeleiden. We gaan samen met de beheerders vervuiling, verstoring en verdroging tegen en zorgen voor een beter beheer.”
Voor boeren moet het makkelijker worden een inkomen te verdienen uit een combinatie van landbouw, voedselproductie, recreatie, energietransitie, waterberging, het produceren van natuurlijke bouwmaterialen, landschapsbeheer en/of zorg.