Vitaliteit van verblijfsrecreatie Noord-Brabant stijgt, maar niet overal

In 2018 deed het bureau Ginder in opdracht van de provincie Noord-Brabant een vitaliteitsonderzoek gericht op de sector voor verblijfsrecreatie. Deze 0-meting leidde destijds tot een pilot met zes gemeenten, gericht op de revitalisering van vakantieparken die in zwaar weer verkeerden. Vijf jaar later heeft Ginder een 1-meting van het vitaliteitsonderzoek uitgevoerd. Opvallend: Er was sprake van een forse, algehele kwaliteitsverbetering. Maar tegelijkertijd dreigt een deel van de Brabantse vakantieparken af te glijden en mogelijk zelfs te verdwijnen.

Ginder
Foto’s: Ginder

Deze én vele andere bevindingen staan samen met bijbehorende adviezen in het rapport ‘Vitaliteitsonderzoek Vakantieparken Noord-Brabant’. Eén conclusie staat in het rapport kaarsrecht overeind: de Brabantse vakantieparken hebben overall een ware kwaliteitsslag gemaakt. Het percentage vitale vakantieparken steeg tussen 2018 en 2023 van 44 naar 52 procent. Het percentage niet-vitale vakantieparken daalde in dezelfde periode van 34% naar 22%. Jaarplaatsen - stacaravans en chalets voor eigen gebruik - hebben nog steeds het grootste aandeel. Ook hier is een kwaliteitsverbetering zichtbaar, dankzij een beweging naar meer luxe en eigentijdse plaatsen.

Trends in Noord-Brabant

Tijdens het onderzoek werden 136 van de 203 Brabantse vakantieparken bezocht en kwamen er 42 ingevulde enquêtes binnen. Daaruit kwamen diverse trends naar voren. Zo was naast de stijging in vitaliteit en kwaliteit in Noord-Brabant de afgelopen vijf jaar sprake van een opvallende afname van het aantal eenheden. Deels door de sluiting van vakantieparken, deels door een verschuiving van jaarplaatsen naar verhuuraccommodaties. Wel steeg de totale vraag naar overnachtingen, met een hogere bezetting als gevolg. Hier hielpen volgens Willem Kraanen, senior-adviseur bij Ginder, ook de economische wind in de rug en de boost aan binnenlandse vakanties tijdens en na de corona-epidemie een handje mee. "Het heeft sommige ondernemers geholpen om te kunnen investeren. Oude vakantieparken zie je opgeknapt worden, er komen nieuwe ondernemers in de markt en er wordt gewerkt aan nieuwe voorzieningen.”

Overzicht ontwikkeling vitaliteit per kwadrant Legenda: groene kwadrant = vitaal, rode kwadrant = niet vitaal, gele kwadrant = redelijke kwaliteit, maar weinig toekomstperspectief, blauwe kwadrant = lage kwaliteit, maar met toekomstperspectief.

Overnamegolf met voor- en nadelen

Ook overnames van vakantieparken door onder meer Capfun, Dormio, Roompot en Landal zorgden voor een golf van vernieuwing en kwaliteitsverbetering. "Het nadeel van die overnames is vaak een toename van de uniformiteit, waardoor er steeds meer van hetzelfde aan vakantieparken komt”, benadrukt Kraanen. "Ook staan dit soort parken niet vaak in verbinding met de omgeving, omdat ze zelf over alle door toeristen gewenste faciliteiten en voorzieningen beschikken. Voor provincie en gemeenten is het dus zaak om scherp te blijven op een gevarieerd aanbod van recreatieve verblijfsmogelijkheden.”

Permanente bewoning: ja of nee

Een ander actueel vraagstuk is het oneigenlijk gebruik van vakantieparken. Met naast bewoning door arbeidsmigranten vooral permanente bewoning als gevolg van het structurele tekort aan huizen. "Oneigenlijk gebruik kan leiden tot het afglijden naar niet-vitale vakantieparken. Maar als er heldere regels gaan gelden en er goed gehandhaafd wordt, zou het tijdelijk toestaan van permanente bewoning juist een tussenstap kunnen zijn op weg naar méér vitaliteit van vakantieparken. Dit draagt tegelijk bij aan het tijdelijk oplossen van lokale woningnoodproblemen. Met de nadruk op tijdelijk. Want het beleid moet er in onze visie wél voor zorgen dat vakantieparken uiteindelijk volledig terugkeren naar hun recreatieve functie.”

Verdere versterking van de vitaliteit

De algehele vitaliteit van Noord-Brabantse vakantieparken zat de afgelopen vijf jaar dus in de lift. Toch is er ook de zorgwekkende tendens van parken die afglijden en daarmee de binding met de vrijetijdssector én hun toekomstperspectief kwijtraken. Desondanks ziet Kraanen ook voor het merendeel van deze parken kansen. "Extra inspanningen in de afgelopen jaren, waaronder een pilot van de provincie Noord-Brabant samen met zes gemeenten, bewijzen dat de gezamenlijke focus op revitalisering van parken die in zwaar weer verkeerden zijn vruchten afwerpt. Dit pleit ervoor deze focus vast te houden en te verscherpen. Bij parken zonder enig toekomstperspectief biedt transformatie naar woonwijken mogelijk kansen om het woningtekort tegen te gaan.” Toch moet volgens Kraanen de aandacht niet alleen meer uitgaan naar niet-vitale parken. "Integendeel, het is nu juist ook tijd om het toegenomen aantal vitale parken blijvend sterk te houden. Aansluiting bij het beleidskader ‘Levendig Brabant’ ligt hierbij voor de hand. Want een van de hoofddoelen hiervan is het realiseren van een passend aanbod voor (inter)nationale bezoekers.”

Aantrekkingskracht en balans in de omgeving

De vraag is of kwaliteitsverbetering doorgezet kan worden op alle vakantieparken. Kraanen: "Hiervoor zijn versterking van ondernemerschap en het opstellen van duidelijke gemeentelijke ontwikkelkaders belangrijke voorwaarden. De regio West-Brabant vraagt overigens extra aandacht, hier loopt de vitaliteit van vakantieparken achter op de andere Brabantse regio’s. Verder zijn toeristisch gezien niet alle locaties in Noord-Brabant even aantrekkelijk, zo blijkt. En juist de omgeving is sterk van invloed op de populariteit van een vakantiepark. Het vraagt van provincie, gemeenten en ondernemers stevige samenwerking om de lokale aantrekkingskracht te vergroten. Daarbij mag men de kwaliteit van de woon- en leefomgeving van inwoners nabij een vakantiepark niet uit het oog verliezen. Ook landschappelijke invulling en natuurbelangen moeten integraal worden meegenomen. De optelsom van al die zaken verhoogt de omgevingswaarde van het totale gebied en draagt ook bij aan een sterker draagvlak onder de lokale inwoners. Zo bereik je de optimale balans van het toeristische ecosysteem met de omgeving, de natuur en de leefbaarheid.”

Maatschappelijk belangrijke sector

Al met al blijft volgens Kraanen de sector voor verblijfsrecreatie in Noord-Brabant een essentiële bron van werkgelegenheid. "We tellen 79.000 banen en 21.000 bedrijfsvestigingen. Het is bovendien een sector met steeds meer aandacht voor maatschappelijk verantwoordelijk en ecologisch bewust ondernemen. Dat kun je zien aan de groeiende investeringen die hierin worden gedaan.”

Gemeenten aan zet

De provincie Noord-Brabant heeft gemeenten de afgelopen jaren nadrukkelijk ondersteund en gefaciliteerd bij de vitalisering van vakantieparken. Ook in de toekomst blijft dit volgens Kraanen en zijn collega’s bij Ginder nodig. "Maar ook de gemeenten zelf zijn nu aan zet. Op lokaal niveau is het aan hen om de stevige samenwerking met ondernemers op te zoeken, gezamenlijke kansen te inventariseren en helder beleid te maken en uit te voeren. Het is vooral een kwestie van lange adem. De afgelopen vijf jaar bewijzen dat het kan, die lijn moet nu worden doorgezet.”

Meer weten?

Scan de QR code voor het complete rapport ‘Vitaliteitsonderzoek Vakantieparken Noord-Brabant’

wijzijnginder.nl

In 2022 gingen Seinpost Adviesbureau en ZKA Leisure Consultants samen verder onder de nieuwe naam Ginder.