Eilandmarketing Schouwen-Duiveland wil spreiding en meer draagvlak

Eilandmarketing Schouwen-Duiveland startte op 1 januari 2022 en is daarmee een ‘jonge’ DMO. Toch zijn de doelstellingen ambitieus: spreiding van het toerisme over het eiland en het jaar én inwonersprofijt inzichtelijk maken. Daarvoor wordt een scala aan middelen ingezet, waaronder een inwonersmagazine.

Eilandmarketing Schouwen-Duiveland startte een jaar na de laatste dag van VVV Zeeland. Van der Wel: "Het initiatief kwam van op het eiland, die toen het eind van VVV Zeeland zich aankondigde, wilden dat er een alternatief kwam. Ondernemersverenigingen en brancheverenigingen hebben vervolgens, ondersteund door een driekoppig bestuur, een ‘eilandmarketing-in-oprichting’ opgezet. Het doel was met een breed draagvlak meerjarige financiering te regelen, zodat er per 1 januari 2022 een organisatie van start kon gaan. Ik vind het knap dat dat gelukt is. Het toont de daadkracht van de ondernemers en de gemeente op het eiland.”

Van der Wel startte bij Eilandmarketing Schouwen-Duiveland in januari 2022, aangesteld door het bestuur, in een kaal gebouw en zonder personeel. Na een maand volgde Wegdam en na twee maanden Kap. In oktober 2022 kwam daar Cédric Kik bij. "Het feit dat we hier bijna drie jaar na dato nog steeds in deze samenstelling zitten is een goed teken en betekent dat het klopt en klikt.”

Eilandmarketing Schouwe en-Duiveland wordt momenteel met ruim 80% vanuit de gemeente Schouwen-Duiveland gefinancierd. "De ambitie was ooit dat dit 50% zou worden. Dat vonden we echter niet reëel. Wel vind ik dat we relatief snel naar een aandeel van 20% zijn gegaan, waarbij een groei naar 25-30% financiering door ondernemers en projecten volgend jaar al haalbaar lijkt te zijn. Maar ‘een ton’ gaan we waarschijnlijk dit jaar al halen.”

Spreiding

Eilandmarketing Schouwen-Duiveland heeft twee hoofddoelstellingen, die in 2021 zijn geformuleerd.Van der Wel: "Ten eerste spreiding over het jaar en over het eiland. Met name in oktober-december en in maart-april-mei zit nog wel ruimte als we naar aanbod én vraag kijken. Daarom zeggen we als we aanvragen voor persreizen in juni krijgen: kom in oktober maar terug. Ten tweede het draagvlak onder inwoners voor toerisme verhogen.” Kap vult aan bij de eerste doelstelling: "We willen toeristen in het schaduwseizoen aantrekken en ze meer laten zien dan wat iedereen kent: de Kop van Schouwen met haar Noordzeekust. Wij proberen ze naar het midden en naar de oostkant van het eiland te trekken.”

Om toeristen ook in het hoogseizoen naar andere delen van het eiland te krijgen, heeft Eilandmarketing Schouwen-Duiveland verschillende producten ontwikkeld. Een voorbeeld is de Uitwaaier, een kartonnen vloer- of baliedisplay met 28 verschillende kaarten met tips voor uitjes verspreid over het eiland. Van der Wel: "Die informatie moet ervoor zorgen dat gasten andere plekken op het eiland gaan ontdekken. Als DMO proberen we vooral de pers en de ondernemers te faciliteren in die spreiding. Zij moeten namelijk weten dat die plekken er zijn en staan nog meer in contact met de gasten van het eiland.”

Ook bij het plaatsen van content houdt Eilandmarketing Schouwen-Duiveland rekening met de spreiding. Kap: "Daarom plaatsen we in de zomer geen foto’s van het strand, tenzij er een bijzondere activiteit is. In plaats daarvan wijzen we de toeristen er bijvoorbeeld op dat je in Bruinisse heerlijke mosselen kunt eten.”

Brede taakstelling

Van der Wel wijst erop dat Eilandmarketing Schouwen-Duiveland naast de twee hoofddoelstellingen ook een bredere taak heeft. "We proberen de mensen die hier wel wonen maar nog niet werken te verleiden om hier te gaan werken. Daarvoor hebben we onder meer een Open Bedrijven Dag georganiseerd, waarbij elf bedrijven hun poorten hadden geopend.” Het sloeg aan. "Met 2.000 bezoekers in 3 uur waren we flabbergasted.” Kap: "We haken er ook op andere manieren op in. Onlangs (22-24 augustus) waren de Havendagen Zierikzee. Op die dag komen ‘uitgevlogen’ Zeeuwen vaak terug. Ditmaal hadden we ook vijf banieren waarbij we inspelen op dichter bij huis werken. Op die banier was ook een QR-code die verwees naar Werken op Schouwen-Duiveland.” Van der Wel: "We laten op de website ook voorbeelden zien van mensen die hier eerst als toerist kwamen en er vervolgens zijn blijven wonen. Burgemeester Jack van der Hoek is het mooiste voorbeeld. Die ging vroeger op vakantie in Burgh-Haamstede, was gedeputeerde in Noord-Holland en wilde hier burgemeester worden omdat hij een permanent vakantiegevoel wilde.”

Niet alleen

De gemeente Schouwen-Duiveland heeft voor vijf jaar financiering toegezegd. In principe loopt de financiering daarna gewoon door. Elk jaar wordt er geëvalueerd, is er een jaarverslag en houdt Eilandmarketing Schouwen-Duiveland een presentatie voor de gemeenteraad. Daarbij zijn de doelen die de organisatie heeft meegekregen leidend. Van der Wel: "Vlak voor we begonnen heeft het Kenniscentrum Kusttoerisme een inwonersonderzoek naar het draagvlak voor toerisme uitgevoerd. Dat was destijds 54 procent. De doelstelling is om daar 10 procent in te groeien. Ik heb de raad er wel op gewezen dat we daar niet als enige voor verantwoordelijk kunnen zijn. We kunnen positiviteit aan het imago van toerisme toevoegen en inwoners nieuwe inzichten geven, bijvoorbeeld door een inwonersdag te organiseren. Als echter één ondernemer of toerist de regels aan zijn laars lapt en daardoor negatief in de krant komt, heeft dat ook invloed op het draagvlakpercentage. Verder is het ook van belang en passend bij onze rol, dat we inzichtelijk maken wat bijvoorbeeld gemeente en brancheverenigingen allemaal doen om de nadelen die worden ervaren door toerisme aan te pakken. Daarom zitten we ook bij relevante beleidsvorming veelvuldig aan tafel.”

Bij het onderzoek naar bewonersprofijt werkt Eilandmarketing Schouwen-Duiveland samen met andere partijen, vertelt Van der Wel: "Het NBTC heeft een landelijke koplopersgroep, waar wij samen met bijvoorbeeld DMO’s uit Drenthe en Texel inzitten. Vandaaruit zijn we als enige DMO een groot onderzoekstraject gestart met onder andere CELTH, BUas, HZ en de Hotelschool The Hague. De reden is dat we bewonersprofijt niet vanuit de onderbuik willen duiden, maar vooral gebruik willen maken van data, zodat we het kunnen meten en weten wat we eraan kunnen doen om het te verhogen. Ik hoop dat het ons, maar ook andere DMO’s en CMO’s, gaat helpen. We zijn ook lid van de Vereniging van Citymarketeers en bestuurslid van Netwerk Citymarketing Nederland. Binnenkort krijgen we 25 citymarketingdirecteuren op visite. Met hen gaan we varen over de Oosterschelde, vertellen we onze strategie en bezoeken we YourSurprise, een bedrijf dat op een zolderkamer in Zierikzee is ontstaan en nog steeds in Zierikzee gevestigd is, en inmiddels door heel Europa cadeautjes levert.”

Zuunig op Weze!

Hoe inwoners van Schouwen-Duiveland aankijken tegen toerisme hangt volgens Van der Wel erg af van aan wie je het vraagt. "De voordelen – meer supermarkten, meer horeca, een mooiere openbare ruimte – worden wel gezien, maar de nadelen in het hoogseizoen – langere reistijd, moeite om parkeerplek te vinden en afval op straat – lijken zwaarder te wegen. Daarom zijn we met die nadelen aan de slag gegaan. Zo is er een campagne rond zwerfafval, ‘Zuunig op Weze!’ ” Wegdam licht toe: "In 2023 was er eerst het idee om op campings ‘Schouwse Jutterdagen’ plaats te laten vinden. Afvalrapen op het animatieprogramma in plaats van een bingo. Heel goed idee, maar voor ons was het echter heel belangrijk om de inwoners te laten zien dat de toerist zijn best deed om zwerfafval op te ruimen. Zo is ‘Zuunig op Weze!’ ontstaan. Het is heel bewust een breed campagnethema want we willen dat het een paraplu rondom duurzaamheid kan zijn voor andere campagnes om het gedrag van de bezoeker te beïnvloeden bijvoorbeeld rond geluidsoverlast, wildplassen of loslopende honden in natuurgebieden. Zuunig op Weze! begon klein met de Schouwse Jutterdagen (12-14 augustus 2023), gericht op de stranden, en de Eilandelijke Opschoonweek (7-14 november 2023), gericht op het hele eiland. Onlangs kreeg Eilandmarketing Schouwen-Duiveland van de gemeente de opdracht een driejarenplan te schrijven hoe de communicatie rond zwerfafval kan worden aangepakt. Wegdam: "Dit jaar willen we ervoor zorgen dat de basis op orde is, in 2025 willen we het vervolgens groot aanpakken. Inmiddels is er een verdiepingsslag gemaakt rond ‘Zuunig op Weze!’ met als titel ‘Opgeraapt staat netjes’. Daarvoor worden nu de middelen ontwikkeld, een landingspagina en een webshop met opruimhulpmiddelen. Vervolgens moeten we ervoor zorgen dat partijen gaan meedoen – ondernemers (toeristische en niet-toeristische) maar ook partijen zoals scholen. Als dat geregeld is kun je het publiek er ook bij betrekken. Bij dit alles is de insteek niet vingertje wijzen of afval laten zien, maar positief gedrag in de etalage zetten.”

Niet meer toeristen

Van der Wel vindt het belangrijk om uit te dragen dat Eilandmarketing Schouwen-Duiveland niet alleen van toerisme is en zeker niet van ‘meer toeristen’. "Bij een bijeenkomst voor inwoners van de dorpsraad in bijvoorbeeld Renesse vertellen we dat we niet de 1-op-1-opvolger zijn van VVV Zeeland waarbij het motto in mijn tijd simpel gezegd was: ‘het maakt niet uit wie er komt en wanneer hij komt als hij maar komt’. Wij werken er juist gericht aan om in het hoogseizoen geen extra toeristen aan te trekken.” Dat is voor inwoners een populairdere boodschap dan voor ondernemers, realiseert van der Wel zich ter dege: "De ondernemers vertellen we daarom dat we ook laten zien dat Renesse in oktober nog de moeite waard is en ze zo hun seizoen kunnen verlengen.”

Eilandmarketing Schouwen-Duiveland ziet dat media vaak de negatieve kanten van toerisme berichten – "Dat is nu eenmaal nieuws” – maar kiest zelf voor een positieve insteek: "Wij noemen onszelf ‘het feelgood-kanaal van het eiland’. Goed nieuws, vrij van politiek en zonder dubbele boodschap. Nieuws zoals het ook is. Want uiteindelijk gaat het bij de 5,5 miljoen jaarlijkse overnachtingen misschien 1 x mis. Die andere 5.499.999 gaan echter allemaal goed.”

Onmisbare schakel

Daar waar 2022 een opstartjaar was voor Eilandmarketing Schouwen-Duiveland, heeft de DMO zich in 2023 bewezen. Van der Wel: "De politiek heeft ons de tijd gegeven te bouwen, er is nooit politieke onrust geweest.” In 2024 draait het om borgen. "Over vijf jaar willen we een onmisbare schakel op het eiland zijn, zowel lokaal als provinciaal en zowel door de uitvoering van ons marketingplan als bij relevante beleidsvorming. Dat willen we bereiken door positief en laagdrempelig te zijn, welwillend en bereid om nieuwe dingen uit te proberen voor andere organisaties. Voorbeelden zijn de Juttersdagen, een Open Bedrijvendag en een Inwonersdag Toerisme.” Kap vult aan: "Belangrijk daarbij is wel dat we het samen neerzetten en dat organisaties – bijvoorbeeld de gemeente, HISWA-RECRON of Natuur- en Milieueducatie (NME) – met elkaar en ons goed samenwerken.”

Kap wijst erop dat Eilandmarketing Schouwen-Duiveland heel fijn samenwerkt met de gemeente Schouwen-Duiveland. "Zo heeft de uitwerking van de Agenda Toerisme 2018-2026 geleid tot vijf projectgroepen met mensen uit allerlei disciplines. Bij drie daarvan zijn wij aangesloten, als lid of als kartrekker. Vervolgens ontstaan binnen de projectgroepen projecten die wij als Eilandmarketing mogen oppakken.” Wegdam vult aan: "De Agenda Toerisme is niet ontstaan vanuit de gemeente, maar vanuit de sector. De sector vond dat er met bepaalde thema’s iets moest gebeuren.” Van der Wel vindt het belangrijk dat de Agenda Toerisme er is: "Het heeft als voordeel dat je korte lijntjes op het hele eiland hebt met brancheverenigingen, ondernemers en politiek. Iedereen kent elkaar en daardoor kun je snel schakelen.”

Samenwerking

Op een eiland met zes ondernemersverenigingen realiseert Van der Wel zich dat Eilandmarketing Schouwen-Duiveland het nooit voor iedereen goed zal doen. "Tegelijkertijd zien we gelukkig wel dat het aantal leden dat zich bij ons aansluit nog steeds groeit.” Ook op andere gebieden groeit de samenwerking. Wegdam: "Eilandmarketing Goeree-Overflakkee heeft ons benaderd om samen data in te kopen. Daarbij hadden ze vooral interesse in data om drukte in beeld te brengen. Door die data gezamenlijk in te kopen krijgen we straks niet alleen inzicht in drukte, maar ook of de mensen die in een gebied verblijven inwoners zijn of bezoekers en in het laatste geval of ze uit Duitsland of België komen of uit Nederland en in dat geval uit welk deel van Nederland. Daarnaast kunnen we als Schouwen-Duiveland en Goeree-Overflakkee benchmarken met elkaars data.”

Van der Wel benadrukt dat de data ook helpen om het juiste verhaal over toerisme en inwonersprofijt te vertellen. "Een discussie op basis van feiten in plaats van op perceptie heeft altijd de voorkeur. Door de beschikbare data kunnen we op grote lijnen een verschil maken tussen de verblijfstoerist en de dagtoerist. Het is met name de laatste categorie die zorgt voor de ervaren drukte. Als hier alle bedden vol zijn, heb je nog geen topdrukte. Daarnaast zorgde de term ‘jaarrond toerisme’ voor misverstanden. Dat niet betekent dat het in januari even druk wordt als in juli, want dat gaat nooit gebeuren. En van 30% naar 60% bezetting van de bedden ga je op straat niets merken. Het kan echter wel betekenen dat jij of jouw buurman het hele jaar vast werk krijgt, in plaats van seizoencontracten.”