Trendcongres 2025: Het messy stadium van de transformatie in toerisme

Bijna 250 gasten hoorden Perry Hobson (Academie directeur BUas Toerisme opleiding) dit boeiende Trendcongres openen. Wat een verschil is het met toen hij drie jaar geleden naar Nederland kwam om de opleiding aan te sturen. "We kwamen net uit de Covid-tijd. Je zag dat mensen geen verbinding meer met elkaar hadden. Nu hebben we weer veel connectiviteit. Vandaag werken we samen met ongeveer 15 landen en daarvan zijn meerdere collega’s in de zaal.” Hobson gaf nog een lastige taak mee: "Ontmoet vandaag minstens tien mensen die je nog niet kent.” Hobson plaatste een kritische opmerking bij het leidende thema ‘transformatie’ voor dit congres: "De uitdaging is hoe we omgaan met transformatie. Daarvoor moeten we de juiste vragen stellen.”

Voor de opleidingen in toerisme, en dan met name zijn BUas, ziet hij de noodzaak voor visionairs in de toeristische sector. Die ambitie gaat gebukt onder een weerbarstige werkelijkheid waarin de opleidingen jaar na jaar minder aanmeldingen van nieuwe studenten ontvangen. Het karakter van de student verandert. "Het zijn andere studenten dan van vóór de pandemie. De studenten veranderen. Dat moet ook een transformatie zijn in hoe we onderwijs geven. Zoals we les gaven, is niet hoe dat in de toekomst zal zijn.”

De eerste keynote spreker was Willy Legrand (Prof. Dr. verbonden aan IU International University of Applied Sciences, Duitsland). "Wat heeft de mug ooit voor ons gedaan? Die irritante insecten zijn eigenlijk de helden voor iets wat we lekker vinden: de cacaobonen. Zij zorgen als enige voor de bevruchting. Als je geniet van je reep chocolade, is dat het bewijs van interconnectiviteit in het leven.” Deze geograaf vond zijn echte thuis in de hospitality sector, maar Legrand liet de geografie nooit helemaal los. De professor haalt het proces van de rups die een vlinder wordt erbij. Het mooie plaatje van de transformatie die ook in toerisme wordt gezocht, gaat samen met de lastige boodschap dat de mensheid de aarde uitput. Toerisme draagt daar op een negatieve manier aan bij. Dat is sterker geworden in de afgelopen jaren; de toerist beleeft het reizen anders dan de vorige generatie. "Reizen heeft met de mindset te maken, hoe je kijkt naar de wereld. De mindset verandert, toerisme verandert omdat er geen grenzen meer zijn in de reiswereld. Maar we vragen teveel van de hulpbronnen van de aarde. Dan heb je daar een morele taak, dan moeten we het narratief veranderen van nu hulpbronnen uitputten naar overleven op de lange termijn. Maar er is vermoeidheid te zien in de duurzame ontwikkeling.” Legrand pakt de hoofdcijfers erbij van het 2024 UN State of the Climate Report waarin iets meer dan een derde van de kerncijfers over de vitale natuur een sterke daling laat zien. Legrands conclusie: toerisme doet te weinig aan adaptatie van de sector. Hij wil naar adaptatie of transformatie. "Transformatie gaat over volledig opnieuw het systeem samenstellen. Kunnen we toe naar de voordelen voor natuur en reizen? Hoe doen we dat?”

Scherp stelt Legrand de knellende werking van KPI’s aan de kaak, weer met een voorbeeld uit de natuur. "Een les uit de natuur is fotosynthese. Dit is cruciaal voor ons systeem. Zuurstof is daarin maar een bijproduct. Hoe helpt dat regeneratieve systeem? Omdat je met zuurstof ál het leven helpt op aarde en niet alleen het welzijn van een plant. Fotosynthese gebruikt maar 1% van de zonne-energie. Dat lijkt een slechte KPI, toch? Maar bij een levend systeem draagt zonne-energie en fotosynthese bij aan de robuustheid van de natuur omdat het adaptief is. Kunnen we dat in toerisme nadoen? Laten we dan onze traditionele KPI's los en dan veranderen we toerisme.” Daarmee vraagt Legrand om een paradigmaverschuiving in toerisme.

"Maar wat is nodig voor de paradigmaverschuiving? Dat is sympoiesis in toerisme en hospitality.” Sympoiesis is de kracht om zelf te genezen, net als bij een wond. "Kan toerisme zichzelf herstellen? De maatschappij lijkt dat wel te kunnen door de eeuwen heen. Het leven lijkt zich altijd weer op te richten en die blauwdruk hebben we nodig voor toerisme.”

Positieve voorbeelden ziet Willy Legrand in de hotelsector. De voorlopers halen CO2 uit de lucht, brengen de natuur naar binnen of verbeteren de natuur rondom hotels. Deze ondernemers doen de exploitatie heel anders. Daarmee komt hij bijna aan het eind van zijn presentatie. "We moeten dus anders worden als gastheer. "Jullie”, hij richt zich extra tot de zaal, "worden de bewakers van die meest positieve industrie die ik ken die deze metamorfose mogelijk maakt.”

"De mug, zelfs een van de kleinste insecten, kan veel impact hebben. Denk daar in toerisme aan, het kan ons leiden naar regeneratief toerisme. Waarbij iedere reis de wereld een beetje beter kan maken. Het start met ons.”

Stanislav Ivanov liet de andere kant van transformatie zien, die van AI en robotisering. Ivanov stelde het traditionele denken over robots aan de kaak. Je kunt veel fysieke taken laten uitvoeren door robots, zoals een bestelling afleveren bij de gast. Maar in robots komt AI en dan is de transformatie zichtbaar van fysieke naar cognitieve taken. "Voor hospitality, ook voor boekingen, forecasts van je markt, prijsbeslissingen, overal kun je AI voor inzetten. Over vijftig jaar is AI overal om ons heen. Beslissingen worden dan genomen door AI-agenten.” Nu gebruikt de toeristische sector al heel veel AI voor de dagelijkse taken en exploitatie. Maar de gast zet ook steeds meer AI aan het werk voor zijn reizen, gewenste bestemmingen en activiteiten tijdens de vakantie. "De agents zoeken en boeken. Maar er is AI bij de boekers maar ook bij de bedrijven. Dus je krijgt AI-marketing van AI-agent naar AI-agent. Je hebt een andere beslisser in het boekingsproces. Maar sommige bedrijven zullen zich in de toekomst positioneren als niet-AI-bedrijf maar als menselijk high-touch company.” Maar dan is zeker voor het onderwijs en het bedrijfsleven de vraag welke skills je nodig hebt voor de nieuwe AI-beslissingswereld.

"De taken veranderen en daarmee de banen. Dat verandert de skills die je nodig hebt. Naast technische skills blijven de sociale skills dringend nodig. AI en robots veranderen het proces in het werken en na evaluatie van die ervaringen zal dat de training van de medewerkers veranderen. Je hebt ‘train de trainers’ nodig voor de veranderingen met AI in toerisme.” Met cijfers in de achtergrond van het Pantour-project van vorig jaar (873 antwoorden en 80 extra interviews). De uitkomst: grofweg de helft van de vraag naar AI en robotisering skills wordt slechts voldaan. In reflectie op de verandering in skills analyseert Ivanov: "Je ziet een nieuw profiel van een A-type werknemer. Dat is een combinatie van kwaliteiten zoals het integreren van machine learning, AI-toepassingen in algoritmes, communicatie en samenwerking, verbetering van duurzaamheid zelf en met de toeleveringsindustrie en de werknemer is klantgericht. Maar… dat zijn allemaal sociale skills als je er goed naar kijkt. De sociaal-emotionele skills zijn leidend, ook voor mensen die gericht zijn op AI in het hospitality bedrijfsleven.”

Natuurlijk, ik help je graag met het verbeteren van je tekst. Hier is een verbeterde versie:

Moderator:Nádia Oliveira – Lecturer Breda University of Applied Sciences

Panelleden:

- Dr. Jeroen Klijs - Professor Societal Impacts of Tourism

- Dr. Nina Nesterova - Professor Sustainable Development of Tourism and Transport

- Dr. Jessika Weber-Sabil - Professor, Digital Transformation in Cultural Tourism

Jessika Weber sluit aan op de keynote van Stanislav Ivanov. Welke skills zijn nodig? "Natuurlijk AI-skills. We hoeven geen programmeertalen te leren,” refererend aan een open vraag die Ivanov stelde aan de zaal. "We moeten leren wat technologie wel en niet kan doen. We gaan in het onderwijs voorbij aan de chatbots en ChatGPT, we gaan veel verder dan dat. We onderwijzen daarin multidisciplinair. We werken samen met een AI-afdeling, met technologie en toerisme. We zijn geen vakidioten – Willy Legrand wees erop dat we geen Fachidioten moeten opleiden – maar veelzijdige werknemers. Die uitdaging brengen we over aan de studenten.” In die positieve high-tech vibe van het congres maakt Weber een kanttekening dat lang niet iedereen de overstap wil maken naar AI en robotisering. "Er zullen altijd mensen zijn die niet van een rups in een vlinder transformeren.”

Nina Nesterova kreeg de vraag uit het publiek hoe onderzoek bijdraagt aan de transformatie van duurzaamheid in de toeristische sector. Nesterova wijst op de grote impact die het uitblijven van duurzame maatregelen nu al heeft. "Klimaatverandering heeft al grote impact op bestemmingen. Toerisme en mobiliteit spelen een hoofdrol in klimaatverandering en daarom zoeken we een nieuwe balans.” Deze professor vraagt om anders naar groei te kijken. "Economische groei van de toeristische sector willen we loskoppelen van de emissiegroei door toerisme. Kijk ook naar groei in de vorm van welzijn, eerlijke handel en inclusiviteit. Een van de grote pijlers voor de toekomst van mobiliteit is de sector uitnodigen om naar alternatieve reismethoden en parameters te zoeken. Ten tweede, we zien die duurzame stap die wordt genomen, maar het gaat heel langzaam want er zijn veel conflicterende belangen in de sector. Dat willen we ontrafelen en een productieve dialoog voeren voor een betere balans. Ten derde, werken we concreet aan pilots op de werkvloer, zoals meer duurzaamheid voor toerisme in natuurgebieden en projecten voor het monitoren van de uitstoot in de sector.”

Jeroen Klijs krijgt een vraag over het betrekken van inwoners bij toerisme. Klijs wijst eerst op wat lijkt op een behoudende sector. "We deden vorig jaar een review van dashboards in toerisme en of deze dashboards op andere waarden zijn ingericht, meer dan de economische. Van de 55 dashboards deden 8 het anders dan de economische parameters. We willen toe naar bijdragen vanuit toerisme aan de maatschappij. Dat verandert als we anders kijken naar het meten van toerisme.” Hoe dan om te gaan met de belangen van inwoners en toeristen? "Dat ligt niet zo hard meer uit elkaar. Het is een mix want de inwoner is ook op reis of is bezoeker in zijn gemeente of regio. Ideaal is de situatie waarin de inwoners betrokken zijn in het beleid voor toerisme. Inwoners kunnen ook data verzamelen over toerisme. Met hen samen kun je toerisme vormgeven.”

Vanuit het publiek komt de opmerking dat lokale beleidsmakers afwachtend zijn in co-creatie met inwoners voor toerisme. Klijs: "Er zijn creatieve methoden om met inwoners te praten. Bijvoorbeeld gezamenlijk een kunstwerk maken en daarmee de discussie voeren over toerisme. Of dat zij foto's maken of verzamelen over hoe de inrichting of toerisme eruit moet zien. Dan krijg je ook wellicht een ander soort discussie. Pak het creatiever aan.”